Ορθογραφική ακρίβεια και ορθογραφική συνέπεια στην απόδοση λεξικών και παραγωγικών μορφημάτων της ελληνικής γλώσσας από μαθητές με και χωρίς δυσκολίες στο γραπτό λόγο

• Main Author: Πανταζοπούλου, Ευαγγελία-Τζέσικα
• Other Authors: Διακογιώργη, Κλεοπάτρα
• Language: gr
• Published: 2015
• Subjects: Λεξικά μορφήματα; Παραγωγικά επιθήματα; Ορθογραφική ακρίβεια; Ορθογραφική συνέπεια; Μαθητές με αναγνωστικές και ορθογραφικές δυσκολίες; 372.632 019; Lexical morphemes; Derivational suffixes; Spelling accuracy; Spelling consistency; Students with reading and spelling difficulties
• Online Access: http://hdl.handle.net/10889/8606

Η παρούσα έρευνα επικεντρώθηκε στη μελέτη ζητημάτων που αφορούν στη μορφολογική πλευρά της ορθογραφίας, γιατί σε αυτήν φαίνεται να είναι μεγαλύτερες οι δυσκολίες που συναντούν οι μαθητές με και χωρίς δυσκολίες στο γραπτό λόγο. Ειδικότερα, η έρευνα αυτή επιχείρησε να εξετάσει την ορθογραφική απόδοση των βασικών λέξεων και των μορφολογικά πολύπλοκων παράγωγών τους, από ελληνόφωνους μαθητές τυπικής ανάπτυξης και μαθητές με αναγνωστικές και ορθογραφικές δυσκολίες, που φοιτούν στο δημοτικό σχολείο. Πιο συγκεκριμένα, δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 66 μαθητές που φοιτούσαν στις Δ΄ και Στ΄ τάξεις του δημοτικού σχολείου. Αρχικά, οι μαθητές εξετάστηκαν σε ορισμένες προδοκιμασίες, οι οποίες αξιολογούσαν τη μη λεκτική νοημοσύνη, τη βραχύχρονη μνήμη και τις αναγνωστικές και ορθογραφικές δεξιότητές τους. Τα αποτελέσματα από τις δοκιμασίες αυτές, οδήγησαν στην επιλογή των μαθητών που θα συγκροτούσαν την κάθε ομάδα αλλά και στις εξισώσεις των ομάδων μεταξύ τους. Οι ερευνητικές ομάδες ήταν τρεις: η πειραματική ομάδα και οι δύο ομάδες ελέγχου. Η πειραματική ομάδα περιείχε 21 μαθητές της Στ΄ τάξης με αναγνωστικές και ορθογραφικές δυσκολίες, η ομάδα ελέγχου Ι περιείχε 21 μαθητές τυπικής ανάπτυξης της Στ΄ τάξης και η ομάδα ελέγχου ΙΙ απαρτιζόταν από 24 μαθητές τυπικής ανάπτυξης της Δ΄ τάξης. Η πειραματική ομάδα εξισώθηκε ως προς τη χρονολογική ηλικία και το νοητικό επίπεδο με την ομάδα ελέγχου Ι και με την ομάδα ελέγχου ΙΙ ως προς το αναγνωστικό, ορθογραφικό και νοητικό επίπεδο. Έπειτα, οι μαθητές εξετάστηκαν στην πειραματική ορθογραφική δοκιμασία με στόχο την εξέταση της ορθογραφικής ακρίβειας, της ορθογραφικής συνέπειας και του συνυπολογισμού της ορθογραφικής ακρίβειας και συνέπειάς τους, σε σχέση με την απόδοση λεξικών μορφημάτων και παραγωγικών επιθημάτων λέξεων της ελληνικής γλώσσας. Οι λέξεις που συμπεριλήφθηκαν στη δοκιμασία αυτή έλαβαν τη μορφή ‘Βάση – Παράγωγη’ λ.χ. διαφημίζω-διαφημίσεις. Για τον υπολογισμό της ορθογραφικής ακρίβειας, τα λεξικά μορφήματα και τα παραγωγικά επιθήματα των λέξεων χωρίστηκαν σε 140 λεξικά τμήματα-στόχοι. Για τον υπολογισμό της ορθογραφικής συνέπειας, ομαδοποιήθηκαν τα λεξικά τμήματα που θα συγκρίνονταν μεταξύ τους σε 52 ομάδες λεξικών τμημάτων. Τα κυριότερα αποτελέσματα ήταν τα εξής: όσον αφορά στις συσχετίσεις, προέκυψαν στατιστικώς σημαντικοί δείκτες μεταξύ όλων των τιμών των ανεξάρτητων μεταβλητών μεταξύ τους, καθώς και μεταξύ των τελευταίων και των εξαρτημένων μεταβλητών «ποσοστό ορθογραφικής ακρίβειας», «ποσοστό ορθογραφικής συνέπειας» και «ποσοστό ορθογραφικής ακρίβειας και συνέπειας» της πειραματικής ορθογραφικής δοκιμασίας, με εξαίρεση τη μη λεκτική νοημοσύνη, η οποία φάνηκε να συσχετίζεται σημαντικά μόνο με τις δύο τελευταίες. Επιπλέον, σε όλες τις μετρήσεις της πειραματικής ορθογραφικής δοκιμασίας, οι μαθητές της Στ΄ τάξης με αναγνωστικές και ορθογραφικές δυσκολίες σημείωσαν χαμηλότερη επίδοση στην ορθογραφική απόδοση των λεξικών μορφημάτων και παραγωγικών επιθημάτων των λέξεων-στόχων συγκριτικά με τους τυπικούς συνομηλίκους τους. Παράλληλα, είχαν παρόμοια επίδοση σε σχέση με τους νεαρότερους τυπικούς μαθητές της Δ΄ τάξης. Ακόμα, οι τρεις ομάδες είχαν καλύτερη επίδοση στην ορθογραφική απόδοση των λεξικών μορφημάτων και παραγωγικών επιθημάτων των ουσιαστικών και των επιθέτων συγκριτικά με αυτήν των ρημάτων. Τα ευρήματα αυτά, επιβεβαιώνουν το προφίλ των μαθητών με δυσκολίες στο γραπτό λόγο που έχει φανεί σε προγενέστερες έρευνες, δηλαδή ότι υπάρχει μία καθυστέρηση στις ορθογραφικές δεξιότητες των μαθητών με αναγνωστικές και ορθογραφικές δυσκολίες σε σχέση με την ηλικία που διανύουν. Επιπρόσθετα, τα υψηλά ποσοστά των τριών ομάδων στην ορθογραφική συνέπεια μάς επιτρέπουν τον ισχυρισμό πως οι μαθητές χρησιμοποιούν μορφολογικές στρατηγικές κατά την παραγωγή ορθογραφημένης γραφής. Ωστόσο, οι τυπικοί μαθητές της Στ΄ φαίνεται να χρησιμοποιούν πιο εκτεταμένα τις μορφολογικές στρατηγικές, αφού παρήγαγαν περισσότερες συνεπείς και σωστές ορθογραφικές αποδόσεις των κοινών λεξικών τμημάτων σε σύγκριση με τους συνομήλικους μαθητές με αναγνωστικές και ορθογραφικές δυσκολίες και τους τυπικούς μαθητές της Δ΄ τάξης. Αν και τα αποτελέσματα της ορθογραφικής συνέπειας ενισχύουν τη χρήση μορφολογικών στρατηγικών, δεν αποκλείουν τη χρήση άλλων στρατηγικών στις οποίες εμπλέκεται ο παράγοντας της μνήμης (λ.χ. απομνημονευτικές στρατηγικές. Τέλος, αν και οι τυπικοί μαθητές της Στ΄ τάξης είχαν σημείωσαν υψηλότερο συνολικό ποσοστό ορθογραφικής ακρίβειας σε σύγκριση με τις άλλες δύο ομάδες, υπήρξαν περιπτώσεις λεξικών τμημάτων, κατά την ορθογραφική απόδοση των οποίων, οι μαθητές και των τριών ερευνητικών ομάδων σημείωσαν είτε υψηλό είτε χαμηλό ποσοστό ορθογραφικής ακρίβειας. Η απουσία στατιστικώς σημαντικής διαφοράς στις περιπτώσεις αυτές, αποτελεί πηγή προβληματισμού και αναδεικνύει το ζήτημα του ρόλου της ορθογραφικής επεξεργασίας εκάστης λέξης. === The present study focused on the examination of matters related to the morphological aspect of spelling. This seems to pose great difficulties to students with or without reading and spelling difficulties. Particularly, this study attempts to examine the spelling of the base and the derived words by Greek-speaking typical achievement students and students with reading and spelling difficulties, all which attended primary school. The participants of this study were 66 fourth and sixth graders. Initially, as part of the testing, students completed a battery of pretests which evaluated their nonverbal intelligence, short-term memory and reading and spelling skills. The results of these tests led to the selection of the students that would form each group and the matching of the groups. Three research groups of participants took part in this study: an experimental group and two control groups. The experimental group consisted of 21 typical achievement sixth graders, control group I consisted of 21 sixth graders with reading and spelling difficulties and control group II comprised 24 typical achievement sixth graders. A reading/spelling level match design was employed. The experimental group was matched in terms of chronological age and intellectual level (chronological age-matched group) with control group I whereas with control group II in terms of reading, spelling and intellectual level (reading/spelling level-matched group). In addition, students were assessed on a spelling task that was designed to examine their spelling accuracy, their spelling consistency and their spelling accuracy-consistency in spelling lexical morphemes and derivational suffixes of Greek words. The experimental items in the spelling task were morphologically related word-pairs (base and derivation). To test the spelling accuracy, lexical morphemes and derivational suffixes of words were divided into 140 lexical parts. To test the spelling consistency, these lexical parts were grouped in 52 groups. The main results are as follows: as far as the correlations are concerned, apart from non-verbal intelligence, there is statistically significant indicators among all independent variables and between the independent and the dependent variables “percentage of spelling accuracy”, “percentage of spelling consistency” and “percentage of spelling accuracy and consistency” of the spelling task. Moreover, in the measurements of the spelling task, students with reading and spelling difficulties performed poorly in spelling lexical morphemes and derivational suffixes compared to their typical achievement peers. At the same time, their performance was similar to the performance of typical achievement fourth graders. In addition, the three groups had a better performance in spelling the lexical morphemes and derivational suffixes of nouns and of adjectives than of verbs. These findings confirm the profile of students with reading and spelling difficulties that has been shown in previous studies. In particular, it seems that there is a delay in the spelling skills of students with reading and spelling difficulties. This is consistent with a spelling delay hypothesis, rather than a spelling deviance hypothesis. Furthermore, the groups’ high percentages in spelling consistency allow us to claim that students use morphological strategies when they spell morphologically related words. However, typical achievement sixth graders seem to make greater use of morphological strategies, since they produce more consistent and correct spellings of the lexical morphemes and derivational suffixes compared to their peers with reading and spelling difficulties and typical achievement fourth graders. Our results suggest the use of morphological strategies, yet they do not exclude the use of other strategies which rely on memory such us memory strategies. Finally, typical achievement sixth graders scored a higher percentage in spelling accuracy compared to the other two groups. However, there were certain parts in which the students’ spellings didn’t differ. Our data show that in these parts students of the three groups scored high or low percentages of spelling accuracy. The absence of statistically significant differences between the three groups in these cases is an area of concern and highlights the role of the orthographic processing of each word.