| Summary: | Thesis (MPhil (Modern Foreign Languages))--University of Stellenbosch, 2011. === ENGLISH ABSTRACT: Available dictionaries involving Afrikaans and German do not satisfactorily deal with
collocations. Therefore, this study recommends a theoretically grounded design of a user
interface for an electronic dictionary of German collocations for foreign language learners of
German whose first language or mother tongue is Afrikaans. In order to be able to do so, a
set of requirements is drawn up, upon which the electronic collocations dictionary will be
based. On the one hand these requirements give consideration to lexicographic factors
relevant to the envisaged dictionary; on the other hand a theoretical basis for the
presentation of the electronic dictionary according to usability principles and standards is
established.
The underlying definition of collocations will be discussed as one of the lexicographic factors
constituting the learner dictionary of collocations. Being primarily aimed at Afrikaans
speaking foreign language learners of German, their usage situation plays an important role.
At an intermediate language learning level topics to be conversed about become
increasingly complex. As collocations offer adequate means of expressing these
increasingly complex ideas, the learners’ need of collocational knowledge increases, even
more with regard to the language production than to the language reception. As collocations
are not dealt with adequately in available dictionaries involving Afrikaans and German, there
is a definite demand for an adequate dictionary for this user group. The envisaged
learner dictionary’s function and type will be determined accordingly.
In addition to the lexicographic factors underpinning the design of the user interface,
international usability standards DIN EN ISO 9241 (amongst others) and practical
recommendations for user interface design by Jakob Nielsen (amongst others) are
discussed. This discussion makes provision for the theoretically grounded presentation of
the envisaged electronic dictionary of German collocations in line with usability standards.
Finally, giving consideration to the set of lexicographic and usability requirements drawn up,
a user interface design is recommended for the electronic dictionary for foreign language
learners of German whose first language or mother tongue is Afrikaans. === AFRIKAANSE OPSOMMING: Die Afrikaans / Duitse woordeboeke wat tans beskikbaar is, bied nie genoegsame inligting
oor kollokasies nie. Dus word in hierdie studie’n teoreties gebaseerde voorstel vir ’n
gebruikerskoppelvlak vir ’n elektroniese woordeboek om Duitse kollokasies op te soek,
gemaak. Dié woordeboek is gemik op individue wie se eerste taal of moedertaal Afrikaans
is, en wat Duits as ’n vreemde taal aanleer. Om voorstelle vir die aanbieding van so ‘n
woordeboek te kan maak, word ’n stel vereistes aanbeveel waarop die elektroniese
kollokasie-woordeboek gebaseer sal word. Aan die een kant neem hierdie vereistes die
leksikografiese faktore in ag, wat relevant is tot die beoogde woordeboek en aan die ander
kant word daar ’n teoretiese basis gelê vir die aanbieding van die elektroniese woordeboek
volgens gebruikersvriendelike beginsels en standaarde.
Die onderliggende definisie van kollokasies word bespreek as een van die leksikografiese
faktore wat die opstel van ‘n kollokasie-woordeboek beïnvloed. Omdat dit primêr gemik is op
Afrikaanssprekendes wat Duits as ’n vreemde taal aanleer, speel hul gebruiksituasie ’n
belangrike rol. Op ’n intermediêre taalvaardigheidsvlak is die onderwerpe waaroor gepraat
en wat bespreek word, heelwat meer kompleks en kollokasies bied die moontlikheid om
hierdie toenemende komplekse idees uit te druk. Leerders se behoefte aan ‘n grondiger
kennis van kollokasies vir taalproduksie, en minder vir taalresepsie, neem dus aansienlik
toe. Die Afrikaans / Duitse woordeboeke wat tans beskikbaar is, gee egter nie genoegsame
inligting oor kollokasies nie. Daar is dus ’n definitiewe leemte aan ’n woordeboek wat in
hierdie gebruikersgroep se behoefte sal voorsien. Die beoogde leerderwoordeboek se
funksie en soort word hiervolgens bepaal.
Bykomend tot die leksikografiese faktore wat dien as basis vir die ontwerp van die
gebruikerskoppelvlak, word internasionale gebruikersvriendelike standaarde soos
byvoorbeeld die norm DIN EN ISO 9241 en praktiese aanbevelings vir die ontwerp van ’n
gebruikerskoppelvlak deur byvoorbeeld Jakob Nielsen bespreek. Hierdie bespreking maak
voorsiening vir die teoreties gefundeerde aanbieding van die beoogde elektroniese
woordeboek van Duitse kollokasies wat in pas is met gebruikstandaarde.
Laastens word daar op grond van die lys van leksikografiese en gebruikersbehoeftes wat
opgestel is, ’n ontwerp van ‘n gebruikerskoppelvlak aanbeveel vir die elektroniese
woordeboek vir leerders wie se eerste taal of moedertaal Afrikaans is en wat Duits as ’n
vreemde taal aanleer. === GERMAN SUMMARY: Derzeit zur Verfügung stehende Wörterbücher mit Afrikaans und Deutsch behandeln
Kollokationen auf ungenügende Weise. Daher wird in der vorliegenden Arbeit eine
theoretisch begründete Gestaltung einer Benutzeroberfläche eines elektronischen
Wörterbuches deutscher Kollokationen für afrikaans-sprechende Lerner des Faches
Deutsch als Fremdsprache vorgeschlagen. Hierzu werden die nötigen Anforderungen
erarbeitet, auf die das elektronische Kollokationswörterbuch aufbauen soll. Die
Anforderungen werden einerseits aufgrund von lexikografischen Faktoren ermittelt,
andererseits wird die theoretische Grundlage für eine gebrauchstaugliche Präsentation des
elektronischen Wörterbuches erörtert.
Die lexikografischen Faktoren, welche die Konzipierung eines Kollokationslernerwörterbuches
beeinflussen, schließen den Kollokationsbegriff ein, welcher dem Wörterbuch
zugrunde liegen wird. Des weiteren spielt die primäre Benutzergruppe des anvisierten
Wörterbuches bei der Konzipierung eine entscheidende Rolle. Die Wörterbuchfunktion und
der Wörterbuchtyp werden daher anhand des Bedarfs des afrikaans-sprechenden Lerners
des Faches Deutsch als Fremdsprache mittleren Sprachniveaus ermittelt. Dieser Bedarf ist
in der korrekten Verwendung von deutschen Kollokationen in der Sprachproduktion und
weniger in ihrem Verständnis während der Sprachrezeption begründet. Die Notwendigkeit,
diesen Bedarf zu decken, ergibt sich aus dem unbefriedigenden Umgang mit Kollokationen
in den beiden Wörterbüchern, die dem afrikaans-sprechenden Lerner des Faches Deutsch
als Fremdsprache derzeit zur Verfügung stehen.
Aufgrund des elektronischen Mediums des anvisierten Wörterbuches, werden unter
anderem internationale Gestaltungsgrundsätze der Norm DIN EN ISO 9241 sowie
praktische Empfehlungen zur Gestaltung von Bildschirmpräsentationen von unter anderem
Jakob Nielsen diskutiert. Aufgrund dieser Diskussion wird schlussendlich unter
Berücksichtigung und Zusammenführung der erarbeiteten Anforderungen eine Gestaltung
einer Benutzeroberfläche eines elektronischen Wörterbuches deutscher Kollokationen für
afrikaans-sprechende Lerner des Faches Deutsch als Fremdsprache vorgeschlagen.
|
|---|
