Na all fod un ffydd onyd yr hen ffydd Robert Gwyn

• Main Author: McCann, James
• Other Authors: Charnell-White, Cathryn
• Published: Aberystwyth University 2016
• Online Access: https://ethos.bl.uk/OrderDetails.do?uin=uk.bl.ethos.752835

Bwriad y traethawd hwn yw darparu trawsysgrifiad o destun Na all of dun Ffydd onyd yr Hen Ffydd, darn o apologia Gatholig gan Robert Gwyn. Y mae’r testun gwreiddiol yn dyddio o 1574, ond ni oroesa ond mewn un llawysgrif, a gopïwyd yn 1604 gan William Dafydd Llywelyn. Ceir trafodaeth fanwl ar fywyd a gyrfa lenyddol yr awdur yn y rhagymadrodd, gan geisio darpau bywgraffiad mor llawn â phosibl ohono am y tro cyntaf. Ynghyd â hyn, ceir disgrifiad ac astudiaeth o brif themâu ei waith, a’u gosod yn eu cyd-destun Ewropeaidd ac Archipelagaidd. Cynhwysir rhestr o’r ffynonellau y defnyddiwyd wrth lunio’r testun, a thrafodaeth ar berthynas y testun â llyfrau rhai o’I athrawon yn y coleg offeiriadol yn Douai, gan geisio dangos eu dylanwad ar ysgrifeniadau Gwyn. Rhoddir hanes y copïwr a’r llawysgrif, cyn belled â’u bod yn hysbys, a deuir â’r rhaggymadrodd I ben gan drafod iaith y testun, a’r effaith a geid arni gan dafodieithoedd gwahanol yr awdur a’r copïwr. Cynhwysir rhan hir yn trafod a rhestru’r geiriau benthyg Saesneg nigerus a geir yn y testun. Yna darperir y testun ei hun, gyda throednodiadau yn cyfeirio at ffynonellau a nodweddion llawysgrifol. Yn olaf ceir yr ôl-nodiadau, lle trafodir y goleuni y mae’r testun yn ei roi ar hanes, iaith, cymdeithas a chrefydd Cymru, Lloegr ac Ewrop yr unfed ganrif ar bymtheg.