İran’da Devrim Sonrası Sinema: İbrahim Hatemikiya Filmlerinde Devrim Düşüncesi, Cephe ve “Hüviyet” İnşası

• Main Author: Hülya Özkan
• Format: Article
• Language: Arabic
• Published: Erciyes University 2020-06-01
• Series: Medya ve Din Araştırmaları Dergisi
• Subjects: i̇ran sineması; i̇brahim hatemikiya; savaş sineması; irak-i̇ran savaşı filmler; iranian cinema; ebrahim hatamikia; war cinema; iraq-iran war movies
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mediad/issue/55331/711016?publisher=erciyes

İran, 1979’da gerçekleşen İslam Devrimi’nden sonra yeni bir yapılanma sürecine girmiştir. İslami bir kimliğe sahip olan devrim, sinema üzerinde de etkisini göstererek, sinemanın konumlandırılma ve biçimlendirilme süreçlerinde son derece belirleyici olmuştur. İslami ölçüler çerçevesinde sinemaya getirilen kısıtlamalar özgün ürünlerin ortaya çıkmasına zemin hazırlarken, kimi dönemlerde ise sinema “ideolojik bir aygıt” olarak kullanılmıştır. Özellikle Irak-İran Savaşı sürecinde İslam Cumhuriyeti rejimi sinemayı kitlesel bir propaganda aracı olarak görmüş ve genç yönetmenleri bu alanda çalışmaları için teşvik etmiştir. Savaş dönemi sinemasında ağırlıklı olarak belli temalar üzerine yoğunlaşılmış, cephe ve cephe arkasındaki gelişmeler filmlere taşınmıştır. Bu çalışmada 1980-2000 yılları arasında savaş konulu filmlerinde kendine özgü yaklaşımıyla dikkat çeken İranlı yönetmen İbrahim Hatemikiya’nın sinema anlayışı ekseninde, savaş sürecinde çekilen filmler ana hatlarıyla aktarılmıştır. 1980’li yıllardan başlanarak savaşa dair çok sayıda ürün veren İran sineması, Hatemikiya’nın çektiği filmler üzerinden tahlil edilirken devrim sonrası süreçte başlayan savaşın, sinemanın biçimlenişindeki rolü literatür taramasıyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda çalışmanın örneklemi içinde yer alan Hatemikiya filmleri, devletin ideolojik aygıtlarının kullanımı ve egemen ideolojiyi aktarmaya yönelik söylem ve sahneler kategorize edilerek eleştirel söylem analiziyle çözümlenerek aktarılmıştır. Çalışma kapsamındaki filmlerin karakter ve hikayeleri incelendiğinde savaşın ilk yıllarından itibaren rejimin sinema üzerindeki etkisiyle yönetmenlerin bu alana teşvik edildiği ve bir “hüviyet” sinemasının inşasının amaçlandığı görülmektedir.