Hadislerin Tercüme ve Yorumunda Dikkat Edilmesi Gereken Esaslar ve Sık Rastlanan Hatalar

• Main Author: Mehmet Ali Çalgan
• Format: Article
• Language: Arabic
• Published: Sakarya University 2019-12-01
• Series: Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
• Subjects: hadis; tercüme; anlam; yorum; ḥadīth; translation; meaning; interpretation
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaifd/issue/50624/574261?publisher=sakarya
• ISSN: 2146-9806; 1304-6535

Anadili Arapça olmayanlar için hadislerden istifadenin ilk adımı tercümelerdir. Bu ilk adımda yapılan yanlışlar üzerine bina edilen her türlü yorum, anlayış ve çıkarımlar da yanlış olmaktan kurtulamayacaktır. Günümüzde çok yoğun bir tempoda ilerleyen hadis tercüme faaliyeti neticesinde, neredeyse tercüme edilmedik kaynak kalmazken yapılan tercümelerin sıhhati ciddi bir araştırmaya muhtaçtır. Bir hadisin tercümesi aynı zamanda bu hadisin mânen rivayeti olduğundan kasıtsız da olsa, gerekli ihtimamın gösterilmemesi sonucu yapılacak tercüme hataları, Resulullah’a ait olmayan bir sözü ona nispet etme sonucunu doğuracaktır. Hatta bazı yanlış tercümeler hadisleri tartışmalı hale getirip sünnete olan güveni zedelemektedir. Bu çalışmada son on senede akademisyenler ve diğer mütercimler tarafından çevrilen, Câmiʿu’l-uṣûl, Kütüb-i Tisʿa, Mecmaʿu’zzevâʾid, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaġīr gibi önemli eserlerin dâhil olduğu pek çok hadis kitabı ve makalesinde 70.000’i aşkın hadis tercümesi incelenerek 2000’in üzerinde tercüme hatası tespit edilmiş, bunlardan 71 tanesi bu makalede incelenmek üzere seçilmiştir. 61 tanesi Kütüb-i Tisʿa’da, 29 tanesi de Ṣaḥîḥayn’da geçen bu hataların 66 tanesinde hadisin mânası değişmiştir. 27 hadiste mâna tersine dönmüş, 9 hadiste ise yanlış tercüme sonucu mâna İslâmî öğretilere aykırı bir hal almıştır. Makalede bu hataların mahiyeti ve çeşitleri 22 başlık altında tetkik edilmiş ve doğru bir tercüme için dikkat edilmesi gerekli esaslara ve bazı tekliflere işaret edilmiştir.