زمینه اجتماعی سقوط بغداد و انقراض خلافت عباسی

• Main Authors: محمد سپهری, ستار عودی, سید محمد رضا هاشمی نیا
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Institute for Humanities and Cultural Studies 2019-12-01
• Series: تحقیقات تاریخ اجتماعی
• Subjects: بنی عباس; نارضایتی اجتماعی; سقوط بغداد; حمله مغولان
• Online Access: http://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4457_ec7147ab0c16cf66a85b3cd7e40c6893.pdf

سلسله­های سیاسی در گذر زمان و در پی تحولات سیاسی-اجتماعی دچار ضعف و رخوت شده و در نهایت در معرض سقوط و انقراض قرار می­گیرند. جنبه­های دینی و مذهبی نیز نقش تعیین­کننده­ای در این بین دارد. خلافت عباسی به­عنوان یکی از سلسله­های سیاسی-دینی پس از پنج قرن­و­اندی فرمانروایی بر قلمرو وسیعی از جهان اسلام، سرانجام به دست مغولان فروپاشید و بغداد، مرکز خلافت اسلامی پس از کشت و کشتار عظیم توده­های مسلمان به دست سپاهیان تحت فرماندهی هولاکو سقوط کرد و دولت یکپارچه اسلامی از هم پاشید و تمدن اسلامی به شدت آسیب دید. بررسی علل و چگونگی سقوط بغداد از زوایای مختلف قابل بررسی است. یکی از این زوایا عوامل تسریع­کننده سقوط بغداد است که کمتر به عنوان موضوعی مستقل به آنها پرداخته شده است. از اینرو این مقاله با استناد به منابع، بدرصدد پاسخگویی به این پرسش است که بستر اجتماعی چه تاثیری در تسریع سقوط بغداد داشت؟ داده­ها موید آن است که جنگ­های فرقه­ای، اختلافات درون نهادهای دیوانی، حاکم­شدن ناامیدی در جامعه و نبود اتحاد و یکدستی در جامعه آن روز زمینه اجتماعی مناسبی شد تا تهاجم مغولان به پایتخت خلافت عباسی تسهیل شود و اگیزه­ای برای دفع این تهاجم در جامعه آن نباشد.