İLKÖĞRETİMDE İNSAN HAKLARI

• Main Author: Yasemin Kepenekçi
• Format: Article
• Language: Turkish
• Published: Ankara University 1999-06-01
• Series: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi
• Subjects: ilköğretim; insan hakları
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/auebfd/issue/39589/468280?publisher=ankara
• ISSN: 1301-3718; 2458-8342

İnsan hakları oldukça karmaşık bir konudur. Bu yüzden birçok kişi, sadece belli bir olgunluk düzeyine ulaşmış öğrencilerin insan haklarının gelişmesini sağlayan veya engel olan kurumsal işleyişlerin ve sosyal süreçlerin oluşturduğu karmaşayı anlayacaklarına inanırlar. Gerçekten de insan haklan ile ilgili konular anlaşılması güç ve karmaşık konulardır. Ama insan hakları eğitimi bu gerçeğin anlaşılması ile biten ve hatta başlayan bir eğitim değildir. İnsan haklan eğitiminde sadece bilgi aktarımı yoktur. İnsan haklan alanında verilecek bir eğitim ile, sahip oldukları hakları bilinçli bir şekilde kullanan, hatta insan haklan ile ilgili konularda etkinliklerde bulunabilecek yeteneğe sahip vatandaşların yetiştirilmesi hedeflenmektedir. Okulun başlangıç yıllarında, insan haklan alanı, programda yer alan diğer dersler gibi, örneğin Sah ve Perşembe günleri saat 10.00-10.20 arasında verilecek bir ders olmamalıdır. Bunun da ötesinde, insan haklan ile ilgili ilkeler tüm okul ortamına sızmalıdır. Çocukların okula başladığı yıllardan itibaren, okul, adaletin, güvenliğin, eşitliğin, barışın, çatışma yönetiminin, farklı gmplara saygının, bütünleşmenin ve diğer insan haklan ilkeleıinin sergilendiği bir havaya sahip olmalıdır. Okuldaki yetişkinler çocuklarda geliştirmek istedikleri davranışlaıın aynısını göstermelidir. Bu çok mu idealist bir düşüncedir? Kesinlikle evet. Öyleyse, gerçek anlamda düşünüldüğünde bu düşünce çok yararsız mı görünüyor? Tabii ki hayır. İdealler, insanoğlunun henüz bulamadığı ışıklardır. İnsan hakları eğitimi bugünlerde ABD'deki okul programlarında çok yüksek bir seviyeye ulaşamamıştır l . Hatta insan hakları eğitimine, ilköğretim düzeyinde ortaöğretim düzeyinde olduğundan daha az öncelik verilmektedir. Daha basit bir şekilde ifade etmek gerekirse, birçok bölgenin eğitim programlarında yer alan doğudan insan hakları konusu ya da insan hakları alanında yaşanan sorunlar ile ilgili tanımlanmış hedeflerin kişiler tarafından anlaşılamayacağı düşünülmektedir. İnsan hakları eğitimi ile ilgili bu durumun geliştirilmesi isteniyorsa, bazı pratik çalışmalara hemen başlanması gerekmektedir. Kolay uygulanabilir aşamalardan biri, insan hakları eğitiminin gerekliliğine inanmış eğitimcileri teşvik etmektir. Okul kurullarını ve okul programları ile ilgili komiteleri insan hakları eğitiminin gerekliliği konusunda ikna edecek olan bu eğitimci grubunun inandırıcı tanışmalara ve desteklenmeye ihtiyacı vardır. İnsan haklan ile ilgili önerilen öğretim yaklaşımlarını kabul edecek olan da yine bu eğitimciler grubudur.