بررسی اثر شاخص‌های مورفولوژیکی رودخانه گرگانرود بر پهنه‌های سیلاب با استفاده از داده‌های سنجش از دور و تحلیل‌های مکانی(منطقه مطالعاتی: شهر آق‌قلا)

• Main Authors: کامران گنجی, سعید قره چلو, احمد احمدی
• Format: Article
• Language: English
• Published: Ferdowsi University of Mashhad 2020-11-01
• Series: جغرافیا و مخاطرات محیطی
• Subjects: آق‌قلا; پهنه‌بندی سیل; رودخانه گرگانرود; سنجش از دور; مورفولوژی; ndwi
• Online Access: https://geoeh.um.ac.ir/article_39347_4e8c05af944007090f226089cd08de5a.pdf
• ISSN: 2322-1682; 2383-3076

عبور رودخانه گرگانرود از شهرستان آق‌قلا همواره موجب سیلاب‌های مخربی شده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثرات مورفولوژیکی رودخانه گرگانرود بر پهنه‌های سیلاب 1398 شهرستان آق‌قلاست؛ بدین منظور از تصاویر سری زمانی ماهواره‌های Sentinel-2 و Landsat-8 به منظور پایش کامل سیلاب استفاده شد. همچنین شاخص‌های NDWI و MNDWI برای آشکارسازی پهنه‌های سیلاب بر تصاویر ماهواره‌ای اعمال گردید. پارامتر ضریب سینوزیته و تعداد و میانگین شعاع پیچانرودها در چهار بازه در حدفاصل روستای سلاق‌یلقی تا روستای دوگونچی با استفاده از نرم‌افزار Google Earth و AutoCAD محاسبه گردید. مساحت پهنه‌های به دست آمده با استفاده از شاخص MNDWI تقریباً 88 درصد از مساحت پهنه‌های بدست آمده از شاخص NDWI بیشتر بود. شاخص سینوزیته رودخانه در حدفاصل روستای سلاق‌یلقی تا روستای محمد آلق برابر 88/3 (پیچانرودی شدید) است. با توجه به تخریب دیوارۀ بیرونی پیچانرودهایی که شعاع انحنای کمی دارند مقدار زیادی گل‌ولای همراه با سیلاب به سمت مناطق شمال‌شرقی و جنوب‌شرقی جریان پیدا کرده بود. در تاریخ چهارم فروردین 1398، در حدفاصل روستای آق‌تکه‌خان تا روستای دوگونچی میانگین عرض کم بستر رودخانه و شیب بستر بسیار کم (دو در ده هزار) باعث عدم حرکت سیلاب شده که منجر به بالا آمدن سطح آب رودخانه و خروج آن از بستر رودخانه در محدوده شهری آق‌قلا شد. دیواره‌سازی قوس‌های بیرونی پیچانرودها، کاشت گیاهان با جذب آب زیاد در حریم کمی رودخانه، تعریض و لایروبی بستر رودخانه می‌تواند تا حد زیادی از آبگرفتگی شهر آق‌قلا هنگام سیلاب جلوگیری نماید.