Yabancı Tatlı Su Istakoz Türlerinin Türkiye'ye Stoklanmasının Meydana Getirebileceği Muhtemel Sonuçlar.

• Main Authors: Muzaffer Mustafa Harlıoğlu, Serpil Mişe Yonar
• Format: Article
• Language: English
• Published: Ege University 2007-03-01
• Series: Su Ürünleri Dergisi
• Subjects: -; astacus leptodactylus; stoklama; tatlı su ıstakozu (kerevit); yabancı tür; türkiye
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/egejfas/issue/5010/67828

Tatlı su istakozları (kerevit) dünyanın birçok bölgesinde lüks gıda maddesi olarak tüketilirler. Kerevitlerin bu denli önem taşımaları bazı türlerin (Procambarus clarkii, Pacifastacus leniusculus, Cherax destructor, C. quadricarinatus, Orconectes limosus, O. rusticus ve Astacus leptodactylus) bulundukları doğal ortamlardan başka ortamlara taşınmalarına neden olmuştur. Fakat, kerevitlerin kendi doğal ortamlarının dışında başka ortamlara taşındıklarında genellikle olumsuz çevresel etkiler oluşturdukları ve bu ortamlarda istenilmeyen bir canlı olarak kaldıkları görülmektedir. Başlangıçta çoğunlukla ticari amaç taşıyan bu stoklamalar, sonuçta genellikle kerevitlerin su kaynaklarında kontrolsüz bir şekilde yayılarak çoğalan populasyonları haline gelmektedir. Kerevit stoklamalarının olumsuz etkileri arasında; doğal türlerin yok edilmesi, hastalıkların taşınması, balık yumurtalarının tüketimi, balık stoklarının azalması, su bitkilerinin aşırı şekilde tüketilmesi ve su ortamındaki omurgasızların direkt veya dolaylı olarak etkilenmeleri bulunmaktadır. Örnek olarak; Avrupa’nın doğal kerevit türlerinin populasyonları Kuzey Amerika kökenli türlerin Avrupa’ya stoklanmalarıyla olumsuz olarak etkilenmişlerdir. Benzer şekilde, Türkiye’de kerevit vebası görülmeden önce yaklaşık 7.000 ton/yıl A. leptodactylus hasat edilerek Avrupa’ya ihraç edilmiş, fakat ihracımız veba nedeniyle 1986-1990 yılları arasında durdurulmuş ve 1991’de ise ancak 320 ton olmuştur. Son yıllarda yurdumuzdaki doğal türümüzün (A. leptodactylus) hasadında bir artışın görülmesine rağmen (2004 yılında 2317 ton) verimi artırmak amacıyla yabancı kerevit türlerinin su kaynaklarımıza stoklanması tehlikesi bulunmaktadır. Sonuç olarak, günümüze kadar dünyanın birçok bölgesinde yapılmış olan kerevit stoklamalarının oluşturduğu olumsuz çıktılardan ders alınarak yurdumuza yabancı bir kerevit türünün stoklanmasının engellenmesi gerektiği düşünülmektedir. Ayrıca, A. leptodactylus Avrupa’nın diğer doğal türleri ile karşılaştırıldığında üretim ve yetiştiriciliğe daha uygun bir tür olarak kabul edilmekte ve Avrupa pazarında önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenlerle, kerevit üretimini artırmak amacıyla, yurdumuza yabancı bir kerevit türünün stoklanması düşünülmeden önce, A. leptodactylus’un biyolojisi, ekolojisi, üretimi, beslenmesi, yavru yetiştiriciliği, populasyonlarının korunması ve hastalıkları konularında yapılan bilimsel araştırmaların artırılması gerektiği görülmektedir