بررسی اثرات اقتصادی- اجتماعی و زیست‌محیطی خشکسالی بر مناطق روستایی استان کردستان

• Main Authors: رحمت‌الله بهرامی, محمدفرید سپری
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Agricultural Planning, Economics, and Rural Development Research Institute 2021-05-01
• Series: روستا و توسعه
• Subjects: خشکسالی; شاخص spi; ناپایداری; روستا; استان کردستان
• Online Access: http://rvt.agri-peri.ac.ir/article_124415_ee359606c36c9ceed5a8ff15d820fa84.pdf
• ISSN: 1563-3322; 2645-6486

خشکسالی، به‌عنوان یکی از مخاطرات محیطی، اثرات زیانبار زیست‌محیطی از خود برجای می‌گذارد پژوهش حاضر، با هدف بررسی روند خشکسالی‌ها و تأثیرات آن بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در سکونتگاه‌های روستایی استان کردستان، به روش توصیفی-تحلیلی انجام شد. جامعه آماری، شامل 384 نفر، از میان سرپرستان خانوارهای استان کردستان در سال 1398 انتخاب شدند. برای تعیین وضعیت خشکسالی، ابتدا بررسی وضعیت بارش در یک دوره زمانی 27 ساله (1365 تا 1392) بر اساس شاخص SPI و همچنین، تبیین پیامدهای خشکسالی به روش پیمایشی با استفاده از پرسشنامه صورت گرفت. نتایج به روش SPI نشان داد که شهرستان‌های قروه نوزده سال، بیجار و سنندج هر کدام با هفده سال، سقز و بانه هر کدام با شانزده سال، زرینه با پانزده سال و مریوان با چهارده سال خشکسالی را از انواع ملایم تا شدید تجربه کردند. نتایج تحلیل عاملی در عوامل اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی نشان داد که در کل، این عوامل 03/55 درصد کل واریانس را تبیین می‌کند؛ و از آن میان، عامل اقتصادی با تبیین 91/22 درصد در رده نخست قرار می‌گیرد و عوامل زیست‌محیطی و اجتماعی، به‌ترتیب، با تبیین 27/17 و 85/14 درصد کل واریانس در رده‌های بعدی قرار دارند؛ همچنین، در میان این عوامل، بیشترین تأثیرات خشکسالی به سه متغیر کاهش سطح درآمد با 782/0، کاهش دبی آب چشمه‌ها با 705/0 و مهاجرت با 766/0 درصد برمی‌گردد. برای بهبود معیشت و ماندگاری روستاییان، استفاده از ذخیره آب سدها، توسعه نظام باغداری و آموزش کشاورزان در راستای متنوع‌سازی حرفه‌ها و مشاغل روستایی از راهکارهای پیشنهادی به‌شمار می‌روند.