حکومت و انواع آن در اندیشه سیاسى شیخ طوسى

• Main Author: سیدمحمدرضا موسویان
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Bagher al-Olum University 2000-04-01
• Series: علوم سیاسی
• Online Access: http://psq.bou.ac.ir/article_8734_3d7aace2e258899c1d83856020b271cf.pdf
• ISSN: 1735-0557; 2645-5773

ابوجعفر محمد ابن حسن ابن على ابن حسن الطوسى، معروف به شیخ طوسى، در<br /> سال 385 ه. ق (چهار سال بعد از وفات شیخ صدوق) در طوس چشم به جهان گشود. وى<br /> دوران نوجوانى و اوان جوانى خود را در طریق کسب علوم دینى در نزد اساتید<br /> حوزه‏هاى علمیه آن روز خراسان گذارند و در 408 ه. ق به دلیل شهرت علمى حوزه<br /> بغداد و حضور شیخ مفید در آن دیار و سیطره حکومت شیعى آل بویه بر بغداد و<br /> همچنین فشار و اختناقى که سلطان محمود غزنوى بر غیر معتقدان به مذهب دولتى وارد<br /> مى‏آورد، تصمیم به مهاجرت به بغداد گرفت. شیخ طوسى در ابتداى ورود به بغداد، در مجلس درس شیخ مفید حاضر گردیده و به<br /> مدت پنج سال در مکتب این فقیه و متکلم بزرگ شیعى به کسب علم و دانش پرداخته و<br /> مورد توجه وى قرار گرفت. با وفات شیخ مفید در 413 ه.ق به مدت 23 سال در نزد سید<br /> مرتضى به شاگردى پرداخت و سید مرتضى، شیخ را به دلیل ویژگى‏هاى علمى و معنوى،<br clear="all" /> از دیگران ارج بیشترى مى‏نهاد. بعد از در گذشت سید مرتضى (436 ه.ق) شیخ طوسى به<br /> زعامت و مرجعیت شیعه رسید و به دلیل تبحّرش در مناظرات کلامى و تألیفات<br /> ارزشمندش به شیخ الطائفة معروف گردید؛ به گونه‏اى که خلیفه عباسى، القائم بأمر الله، با<br /> همکارى امراى آل بویه، کرسى تدریس کلام در مرکز خلافت را به وى واگذار نمود.<br /> اما به دلیل درگیرى‏ها و منازعاتى که متعصّبین از اهل سنت با برخى از شیعیان بغداد<br /> داشتند و با اوج‏گیرى این حوادث در اوایل ورود طغرل سلجوقى به بغداد و سقوط دولت<br /> مستعجل آل بویه در سال 448 ه.ق که منجر به هجوم متعصبین به خانه و کتابخانه شیخ و<br /> سوختن کتاب‏ها و کرسى تدریس کلام وى گردید، شیخ الطائفه وادار به مهاجرت ثانوى<br /> به نجف شد. و سرانجام حوزه نجف نیز در سال 460 ه.ق با فوت وى، از دانش وى<br /> محروم گردید. شیخ طوسى داراى آثار و کتب فراوانى در زمینه‏هاى فقه و اصول،<br /> حدیث، تفسیر و کلام و رجال و غیره مى‏باشد که کتاب تهذیب الاحکام و استبصار در<br /> حدیث، از چهار کتاب معتبر روایى شیعه مى‏باشد و در علم کلام، داراى آثار معروفى<br /> چون تلخیص الشافى و تمهیدالاصول و رسائل العشر بوده و کتاب‏هاى فقهى مبسوط و<br /> الخلاف و النهایة و تفسیر تبیان نیز از این متکلم و فقیه بزرگ جهان تشیع مى‏باشد.