İslam'ın Yerelleştirilmesine Tepki Olarak Entelektüel Milliyetçlik, Hanefilik Örneği

• Main Author: Şaban Ali Düzgün
• Format: Article
• Language: Turkish
• Published: Ankara University 2015-11-01
• Series: Dini Araştırmalar
• Subjects: Entelektüel Milliyetçilik; Dinde Evrensel ve Yerel Unsurlar; Çoklu Kimlikler; Hanefilik; Mezhep; Intellectual nationalism; universals and locals in religion; multiple identities; Hanafītes; Sect; -
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/da/issue/4476/61705?publisher=motifyayincilik

İlk fetihler sırasında İslam, farklı kültür ve inançtan halkların yasadığı coğrafyalara tasındı. Buralarda ortak İslam kimliği yaratılmakla birlikte, zamanla dinin Hicaz merkezli yorumundan farklı anlayıslar ortaya çıkmaya basladı. Bu anlayıslar daha çok Türk ve İran coğrafyasında ortaya çıkan entelijansiyanın kendilerini ifade etme imkânı buldukları Mu’tezile ve Hanefîlik gibi mezhepler tarafından gelistirildi. Bu mezheplerin Hicaz ekolünden farklılığı milliyet temelinden daha çok zihniyet temelinde kendini gösterdiğinden, bu olguyu Entelektüel Milliyetçilik olarak adlandırmak daha uygun görünmektedir. Bu çerçevede elinizdeki yazı, İslam’ın ilk döneminde, İslam’a yeni katılan coğrafyaların Araplara tepkisi olarak mezhepleri Entelektüel Milliyetçilik çerçevesine alarak analiz etmekte ve özellikle Hanefîliğin bu açıdan yapısal tahlilini yapmaktadır.