Instytucjonalne warunki działania szkół wyższych

• Main Authors: Janusz Beksiak, Ewa Chmielecka, Aleksander Sulejewicz
• Format: Article
• Language: Polish
• Published: Adam Mickiewicz University 2016-01-01
• Series: Nauka i Szkolnictwo Wyższe
• Online Access: https://pressto.amu.edu.pl/index.php/nsw/article/view/4329

Autorzy poddają krytycznej analizie obowiązującą obecnie Ustawę o szkolnictwie wyższym i towarzyszące jej regulacje prawne. Sądzą, że należy sformułować zasady ustrojowe, na których środowisko akademickie pragnęłoby oprzeć przyszłe rozwiązania instytucjonalne. Skupiają się m.in. na kwestiach zarządu szkołami, samorządu akademickiego, zatrudnienia i karier nauczycieli akademickich, programów nauczania i gospodarki szkół. Obecny system sprawowania kontroli nad uczelniami jest z gruntu błędny. Publicznej kontroli i ocenie powinny być poddawane wyniki działalności uczelni, np. poziom wykształcenia absolwentów. Zamiast tego programuje się i poddaje drobiazgowym analizom funkcjonowanie szkół. Regulacje prawne nie rozdzielają kompetencji organów zarządu i samorządu akademickiego, co dodatkowo komplikuje system kontroli. Nie jest też jasno określony status nauczycieli akademickich (pracownicy uczelniani czy urzędnicy państwowi?) oraz ich pracodawców. Promowanie do kolejnych stopni naukowych i nadawanie tytułów naukowych odbywa się poprzez procedurę „scentralizowaną” , określoną ogólnokrajowymi przepisami. Autorzy przedkładają nad nią wariant „korporacyjny”, w którym istnieje zróżnicowanie norm stosownie do wielocentrowego układu różnorodnych, autonomicznych korporacji akademickich i zawodowych. Model korporacyjny wydaje się korzystny dla tworzenia programów nauczania, zamiast obecnie istniejącego systemu projektowania ich przez MEN. Warunkiem bezwzględnym autonomii szkoły wyższej jest jej wyodrębnienie ekonomiczne: wydzielenie zasobów, którymi może ona samodzielnie gospodarować. Najbardziej konsekwentną formą takiej gospodarczej autonomii jest prywatyzacja szkoły i przyjęcie zasady odpłatności za jej usługi z zapewnieniem, co oczywiste, systemu pomocy finansowej dla tych studentów, którzy jej potrzebują.