Şairini Vazifesinden Edip Sürgüne Gönderen Bir Gazelin Hikâyesi

• Main Author: Ahmet Karataş
• Format: Article
• Language: Arabic
• Published: Ankara University 2018-11-01
• Series: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
• Subjects: Mehmed Kemaleddin Kharputi; Ömer Naimi; Abdülhamid Efendigil; Hersekli Arif Hikmet; Eastern Independence Tribunal; Caliphate; Ghazal Poetry; Ömer Naîmî; Mehmed Kemaleddin Harputi; Şark İstiklal Mahkemesi; Hilafet; Gazel
• Online Access: http://dergipark.org.tr/auifd/issue/40150/443470?publisher=ankara

Elazığ ulemasından müderris-müftü Mehmed Kemaleddin Harputi Efendi (1867-1936), Elazığ merkez müftüsüyken 1926’da Atatürk’e suikast teşebbüsünü takip eden olağanüstü günlerde yapılan bir soruşturma sebebiyle Şark İstiklal Mahkemesi’nde yargılanmış ve müftülükten azledilerek Samsun’a sürgüne gönderilmiştir. Kemaleddin Efendi’nin bu mahkeme tarafından yargılanmasının sebebi çocuklarına gönderdiği mektuplarda ve evinde bulunan bazı evrakta Tevhîd-i Tedrîsât, halifeliğin kaldırılması, şapka inkılabı gibi Cumhuriyet Hükûmeti’nin bazı uygulamaları aleyhinde ibarelerin bulunmasıdır. Oğlu Abdülhamid’e gönderdiği bir mektubunda yer verdiği hilafet lehindeki gazeli ise dava dosyasının karara tesir eden en kuvvetli delili sayılmıştır. “Olalı” redifli bu gazel Hersekli Arif Hikmet Bey’in bir gazeline naziredir. Bu makalede Kemaleddin Efendi’yi mahkemeye sürükleyen süreç ele alınmış, sorgu ve savunmadaki ifadelerinden hareketle söz konusu gazeli yazmasının sebepleri ana kaynaklara ve Şark İstiklal Mahkemesi arşivindeki belgelere müracaat edilmek suretiyle belirlenmiş ve şiir kısaca açıklanmıştır.