KÖPRÜÖREN HAVZASI (KÜTAHYA) SU KAYNAKLARININ ÇEVRESEL İZOTOPLAR İLE İNCELEMESİ

• Main Author: Şebnem ARSLAN
• Format: Article
• Language: English
• Published: General Directorate of Mineral Research and Exploration 2016-10-01
• Series: Bulletin of the Mineral Research and Exploration
• Subjects: Köprüören Basin; Isotopes; Carbon-14; Water-Rock Interaction; Surface Water; Groundwater; Köprüören Havzası; İzotop; Karbon-14; Su-Kayaç İlişkisi; Yüzey Suyu; Yer Altı Suyu
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/bulletinofmre/issue/26489/278810?publisher=mta

Bu çalışmada Kütahya Köprüören Havzası’nda bulunan su kaynaklarının izotopik özellikleri ortaya konulmuştur. İncelenen örneklerin δ18O ve δD içerikleri sırasıyla kurak dönemde -10.84‰ ile -7.09‰ ve -73. 6‰ ile -53.3‰ arasında, yağışlı dönemde ise -10.81‰ ile -4.71‰ ve -73.3‰ ile -41.5‰ arasında değişmektedir. Örneklerin çoğu Küresel Meteorik Su Doğrusu üzerinde olduğu halde bazıları bu doğrudan sapma göstermektedir. Bu sapmanın nedeni söz konusu örneklerin δ18O ve δD imzalarının buharlaşma ile değişmiş olmasına bağlanmıştır. Termal su örnekleri için su-kayaç etkileşiminin örneklerin δ18O içeriğinde değişikliğe neden olmadığı belirlenmiştir. Bunun nedeni sıcak su örneklerinin kuyubaşı ve rezervuar sıcaklıklarının düşük olmasına bağlanmıştır. Örneklerde belirlenmiş trityum içerikleri yağışlı dönemde ~0 ile 6 TU, kurak dönemde ise ~0 ile 8 TU arasında değişmektedir. Buna göre, yeraltısuyu örneklerinin bazıları güncel yağışlar ile beslenmiş, akiferde uzun süre kalmamış, sığ dolaşımlı sulardır. Bunun yanı sıra, düşük trityum içeriğine sahip örnekler (sıcak sular ve iki adet yeraltısuyu örneği) akifere nükleer denemeler öncesinde girmiş, nispeten uzun dolaşımlı sulardır. Bu örneklerin yeraltında kalış süresi ile ilgili daha detaylı bilgiye sahip olunabilmesi için δ13C ve 14C’den yararlanılmıştır. 5 örnekte belirlenmiş δ13C ve modern karbon içerikleri sırasıyla -5‰ ile -14.6‰ ve 8.2 ile 78 pmc arasında değişmektedir. Bu örnekler için karbonat çözünmesine karşı düzeltilmiş 14C yaşlarına göre suların yeraltında kalış süreleri günümüzden 11500 yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Dolayısıyla, havzada derin dolaşımlı ve yaşlı suların (paleo su) varlığından bahsedilebilir. δ13C verilerine göre sıcak suların 14C konsantrasyonları su-kayaç etkileşimi sonucunda seyrelmiştir.