Yarı Humid Ekolojik Koşullar Altında Oluşmuş Bazı Vertisol Alt Grup Toprakların Profillerinde Isı Akışının Belirlenmesi

• Main Authors: İmanverdi EKBERLİ, Coşkun GÜLSER, Orhan DENGİZ
• Format: Article
• Language: English
• Published: Ondokuz Mayıs University 2020-06-01
• Series: Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi
• Subjects: vertisol soil; soil temperature; volumetric heat; capacity; heat diffusivity; heat conductivity; heat flow; vertisol topraklar; toprak sıcaklığı; hacimsel ısı kapasitesi; isısal yayınım; isı iletkenliği; ısı akışı
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuanajas/issue/54689/690151?publisher=omu

Toprakta ısı akışının değerlendirilmesi, toprağın sıcaklık rejiminin amenajmanı, toprakta depolanan ısı miktarının belirlenmesi ve toprak sıcaklığının modellenmesi için gereklidir. Bu araştırmada, yarı humid ekolojik koşullar altında oluşmuş bazı Vertisol alt grup toprakların profillerinde ısı akışının belirlenmesi amaçlanmıştır. Vertisol ordosuna ait farklı toprak profilinde (Typic Calciustert, Chromic Hapluster, Typic Haplustert) hesaplanan hacimsel ısı kapasitesi 2.173∙106 J m-3 oC-1 ile 2.307∙106 J m-3 oC-1 arasında ve ısı iletkenliği katsayısı ise 12.412 watt m-1 oC-1 ile 21.404 watt m-1 oC-1 arasında değişmektedir. Toprak horizonlarında hacim ağırlığının ve hacimsel nem içeriğinin çok fazla değişkenlik göstermemesi, hacimsel ısı kapasitesinin dar aralıkta değişimine neden olmaktadır. Isı akışı, Typic Calciustert toprak profilinin Ap, Bss 2C horizonlarında 43.892 watt m-2, 26.424 watt m-2, 10.284 watt m-2; Chromic Hapluster profilinin A, Bss1, Bss2 horizonlarında 43.910 watt m-2, 22.665 watt m-2, 7.629 watt m-2; Typic Haplustert profilinin Ap, Bss1, Bss2 horizonlarında ise sırasıyla 35.958 watt m-2, 14.770 watt m-2, 7.530 watt m-2 olarak belirlenmiştir. Horizonlardaki ortalama ve maksimum sıcaklık değerlerine ait farkın pozitif olması, ısı akışının profillerde aşağı yönde gerçekleşmesine neden olmaktadır. Toprakların alt horizonlarına doğru ısısal yayınım katsayılarının genelde artmasına rağmen, ısı akışı değerlerinin azaldığı belirlenmiştir. Kil birikiminin artışına bağlı olarak toplam boşluk miktarının artması, hacimsel ısı kapasitesi ve ısı akışı değerlerinin azalmasına neden olmaktadır.