شناسایی پتانسیل منابع آب زیرزمینی در سازندهای سخت به عنوان راهکاری در جهت مدیریت بحران آب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز کلات نادری)

• Main Authors: علیرضا اولیایی, ناصر پرویان, عذرا خسروی
• Format: Article
• Language: English
• Published: Ferdowsi University of Mashhad 2018-01-01
• Series: جغرافیا و مخاطرات محیطی
• Subjects: کلات نادری; maxent; رگرسیون لجستیک; منابع آب; سازندهای سخت
• Online Access: https://geoeh.um.ac.ir/article_31895_265b033a5fd6d4d73681099fdf9d5387.pdf
• ISSN: 2322-1682; 2383-3076

بحران آب در بسیاری از کشورهای جهان و ازجمله کشورهای واقع در کمربند خشک کره زمین مانند ایران، روز به روز ابعاد پیچیده‌تری به خود گرفته است. با شدت گرفتن مشکل بحران آب بسیاری از پژوهشگران حوزه منابع آب در پی ارائۀ راهکارهایی جهت مقابله با این بحران هستند. منابع آب در سازندهای سخت، از مهم‌ترین منابع آب شیرین به‌حساب می‌آیند و با توجه به گسترش زیاد این سازندها در کشور، به طرق مختلف سعی بر شناخت آن‌ها شده است. این پژوهش سعی دارد با بررسی پراکنش چشمه‌های موجود در منطقه به عنوان یکی از نشانگرهای منابع آبی به بررسی منابع آب زیرزمینی در سازندهای سخت بپردازد. بدین منظور جهت تولید نقشه پیش‌بینی منابع آب زیرزمینی در حوزه آبخیز کلات نادری، از مدل‌سازی با نرم‌افزار مکسنت بر پایه رگرسیون لجستیک، تکنیک‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی (ARCGIS) و سنجش‌ازدور (RS) استفاده گردید. نتایج نمودارهای آنالیز حساسیت، نوع رابطه عوامل محیطی و مرفومتریک را با رخنمون چشمه‌ها نشان دادند. همچنین نتایج حاصل از روش متعامد اعتبارسازی منحنی جک نایف، نشان داد که مهم‌ترین عامل در مدل‌سازی پیش‌بینی منابع آب زیرزمینی، پارامتر بارندگی و سنگ‌شناسی بوده است. درنهایت نقشه پیش‌بینی منابع آب زیرزمینی به چهار طبقه کیفی پتانسیل خیلی کم، کم، متوسط و زیاد تقسیم گردید که به ترتیب 03/33، 07/14، 01/4 و 9/48 درصد از حوضه آبخیز کلات را در بر می‌گیرد. نتایج درنهایت دقت مدل با استفاده از منحنی ROC، 3/92 درصد تخمین زده شد که نشان‌دهنده دقت بالای مدل در تحلیل فراوانی چشمه‌ها در منطقه مورد مطالعه است. با توجه به مطالعات اخیر و تطابق خوب این مدل با داده‌های موجود، می‌تواند روشی مطلوب در شناسایی منابع آب زیرزمینی به‌ویژه در سازند‌های سخت باشد و استفاده از آن در جهت برنامه‌ریزی‌های محیطی بسیار مفید و کارا باشد.