Balkan Tarihi’nin XIX. Asrında Yaşanan Bir Sorun: Adanmış Manastırlar Meselesi

• Main Author: Hadi BELGE
• Format: Article
• Language: English
• Published: Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 2019-03-01
• Series: Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
• Subjects: osmanlı devleti; balkan tarihi; eflak-boğdan; alexandru ioan cuza; adanmış manastırlar
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/vakanuvis/issue/44100/513899?publisher=vakanuvis

Osmanlı İmparatorluğu’nda manastır topluluklarının yoğun olarak bulunduğu Aynaroz Dağı, Kudüs-i Şerif ve Sina Dağı (Mısır) gibi yerler için Eflak-Boğdan hususi bir önem arz ediyordu. Zira sözü edilen manastırların bu topraklarda vakıf arazileri bulunmaktaydı. Birçoğu Hristiyanlık tarihinin önemli isimlerine adanarak kurulmuş olan bu manastırlar, görevlendirdikleri özel memurlar marifetiyle, kendileri için tahsis edilmiş olan bu arazilerin gelirlerini devşirmekteydiler. Eflak-Boğdan idaresinin Fenerli Rumlara emanet edildiği dönemde ise adanmış kilise ve manastırlara ayrılan araziler, tüm Memleketeyn topraklarının neredeyse %11’ini teşkil edecek kadar genişlemişti. Ancak bu tablo, 19. yüzyılın siyasal şartlarının da etkisiyle değişmeye başlamıştır. Bu anlamda Fransa’nın destek verdiği Alexandru Ioan Cuza’nın Eflak-Boğdan Voyvodası olması bir kırılma olarak kabul edilebilir. Nitekim Prens Cuza’nın söz konusu arazileri kamulaştırmaya yönelik politikası Memleketeyn Emareti ile Rum Patrikhanesi’nin sözcülüğündeki Ortodoks mabetleri arasında büyük bir tartışmaya neden olmuştur. Bu çalışmada, bugüne kadar Osmanlı boyutu ve arşiv belgeleri yönünden değerlendirilmemiş olan “Adanmış Manastırlar Sorunu” ele alınacak, bu suretle Osmanlı Devleti’nin gerek Hristiyan tebaası ile ilgili hassasiyetleri gerekse Balkan ülkeleri ile ilgili politikaları tahlil edilecektir. Bununla birlikte kutsal yerler ile ilgili meselelerin savaş bahanesi sayılabildiği bir çağda, benzer bir sorun ile karşı karşıya kalan Devlet-i Aliyye’nin, bu sorunun çözümünde nasıl bir yol takip ettiği incelenecektir.