SON DÖNEM ÇAĞATAY TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ RİSÂLE-İ YEFİNDELİK “ÖRTÜNME RİSALESİ” ADLI ESER (DİL ÖZELLİKLERİ, ÇEVRİYAZI, TÜRKİYE TÜRKÇESİNE AKTARMA, TIPKIBASIM)

• Main Author: Ümit EKER
• Format: Article
• Language: English
• Published: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi 2018-06-01
• Series: Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi
• Subjects: risâle-i yefindelik; örtünme risalesi; çağatay türkçesi
• Online Access: http://dergipark.org.tr/tr/pub/uygur/issue/38119/389230?publisher=adem-oger

Bu çalışmada, Berlin Devlet Kütüphanesinde Cagataiische Sammelhandschrift “Çağatayca Toplu El Yazmaları” adıyla kayıtlı el yazması içinde bulunan Risâle-i Yefindelik “Örtünme Risalesi” parçası ele alınmıştır. Yazma nesir hâlindedir. Genel olarak Hz. Âdem peygamberden başlayarak Hz. Muhammed (a.s.)’a kadar uzanan dönemdeki örtünme, kıyafet yapımı vb. konular ele alınmıştır. Dil özelliklerine ve kağıdın türüne bakılırsa metnin XVIII. yüzyıl sonlarında yazıya geçirildiği söylenebilir. Çalışma, önemli görülen dil özellikleri, çevriyazı, Türkiye Türkçesine aktarma ve tıpkıbasım olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde metinde öne çıkan ses ve şekil bilgisi özellikleriyle kelime kadrosu incelenmiş, ikinci bölümde metnin çevriyazısı yapılmış, üçüncü bölümde metin Türkiye Türkçesine aktarılmış, dördüncü bölümde tıpkıbasım verilmiştir. Metnin yazım özellikleri incelendiğinde birçok Arapça ve Farsça kelimenin kaynak dildekinden farklı bir şekilde yazıldığı görülür. Basit bir müstensih hatası olarak değerlendirilemeyecek bu yazım farklılıkları bugünkü Uygur Türkçesi yazımında da olduğu gibi Eski Uygur imla geleneğinin koyulaşmasıyla oluştuğu söylenebilir. Bugünkü Uygur Türkçesinin yazımında görülen yazım geleneğinin daha XVIII. yüzyılda bu tür metinlerle geliştiği ve günümüzdeki şeklini aldığı düşünülebilir.