| Summary: | Bu makale, Hayden
White’ın tarih anlatısı konusunda Metahistory kitabı ve yarım yüzyılı aşan
kariyeri boyunca yayınladığı makalelerde dile getirdiği düşünce ve gözlemleri
ele almaktadır. White, “dilsel dönüş”ten hareketle anlatının salt tarihçinin
bulgularını aktarmakta kullandığı bir araç olmakla kalmayıp beraberinde kendi
içeriğini de getirdiğini ortaya koyan, böylece onu sorunsallaştıran ilk tarihçi
olmuştur. Mevcut çalışma, onun tarih anlatısı ve sorunları hakkındaki
irdelemelerini dört bölümde incelemektedir. İlk bölümde, White’ın başı sonu
bellisiz bir takvimden vakayinameye ve oradan olay örgüsüne sahip tam bir tarih
anlatısına uzanan değişik tarihyazımı türlerini nasıl karşılaştırdığını
inceleyeceğiz. İkinci bölümde, White’ın tarih anlatısının olay örgüsünün
ötesine geçen kurgusal yanlarına, yani temelindeki kavramsal mecazi çerçeveye,
argüman kipine ve bunların ideolojik imalarına nasıl ışık tuttuğunu göreceğiz.
Bunu izleyen bölümde, kurgunun tarih anlatısının harcındaki bu önemli yerini
kabul etmenin; tarihin gerçeklikle ilişkisi, sağladığı bilgilerin doğası ve
kurgu edebiyatla benzerlik ve farkları gibi önemli konular bakımından doğurduğu
sonuçlar hakkında White’ın gözlemlerini ele alacağız. Dördüncü bölümde ise
White’ın geleneksel haliyle tarih anlatısına yönelik eleştirileri üzerinde
duracağız. Tarihsel olayları anlatılaştırmanın, gerçekliğe sahici olmayan bir
tutarlılık, bütünlük ve ahenk katarak onu estetize etme, “ehlileştirme”
sonucunu getirdiği ve bu bakımdan özellikle modern çağın Dünya Savaşları ve
Yahudi Soykırımı gibi dehşet verici, anlamlandırılması güç olayları karşısında
hem yetersiz hem de ahlaken sakıncalı kaldığı konusunda White’ın tespitlerine
ve buna karşı sunduğu çözüme eğileceğiz. Sonsöz kısmında ise White’ın bizzat
ele almadığı, ancak yaklaşımının verimli bir şekilde uygulanabileceği diğer bazı
konulara işaret edeceğiz.
|
|---|
