Yaratılış/Fıtrat Kavramı Çerçevesinde İnsan-Çevre İlişkisinin Ahlaki Boyutu

• Main Author: HASAN OCAK
• Format: Article
• Language: English
• Published: Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları 2016-12-01
• Series: Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları
• Subjects: İslam; çevre; ahlak; fıtrat; inanç
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/417003

Çevre sorunları sadece insanı değil eko sistemdeki tüm varlıkları tehdit etmektedir. Çevre ayrıca mahalli ve bölgesel sorunlar olmayıp küresel bir nitelik arz etmektedir. Bu nedenle bir ülkedeki çevre sorunu sadece o ülkeyi ve komşu ülkeleri değil tüm ekolojik sistemi tehdit etmektedir. Söz konusu tehditleri yok etmenin mücadelesini veren pek çok kurum ve kuruluşun, meselenin metafizik kökenlerinden bağımsız çalıştığı için, başarı oranları oldukça düşük seviyelerde seyretmekte ve bu aşamada yeni bir sürece girilmesi gerekli görünmektedir. Bu sürecin başında bireyin, bir bütün olarak varlık dünyasını ve tabiî ki bunun içinde kendi varlığını anlamlandırması yer almaktadır. Bu anlamlandırma işi, varlığı küllî/tümel olarak kavrama çabası olmak durumundadır. Bütünsel bir kavrama olmadan varlık dünyasına ait hiçbir şeyi doğru anlaşılamaz. Varlık dünyasını tanıma ve anlama merakı, esasen bireyin fıtratında/doğasında yer alan bir potansiyeldir ve bunun geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. İşte bu noktada birey, varlık felsefesinden hareketle ahlak olgusunu keşfeder. Zira varlık dünyasını ve onun içinde kendi konumunu tanıyan birey, ister istemez varlık dünyasıyla, canlı cansız bütün varlıklarla ilişkilerini sorun edinir; onlarla ilişkilerinin mahiyeti üzerine düşünmeye başlar. Günümüz insanının bu konudaki en büyük yanlışlarından biri ahlak deyince insanlar arası ilişkileri, çevre deyince de insanın bitki ve hayvanlara yaklaşımını anlaması ve buna bağlı olarak parçacı bir yaklaşımla konuyu daha da anlaşılamaz ve hatta çelişkili bir duruma getirmesi, dolayısıyla çözümsüzlüğü baştan kabul etmesidir. Bu makalede İslam düşüncesinde ortaya konan fıtrat/yaratılış kavramı çerçevesinde çevre konusuna yaklaşılacak ve var olan sorunların temelinde ve çözümünde ne gibi ahlaki/imani ilkelerin yattığı ortaya konmaya çalışılacaktır.