Rachunkowość rządowa w fazach przekształcania państwa z reżimu kapitalistycznego na reżim socjalistyczny i odwrotnie: przypadek Polski od lat 50. do połowy lat 90. XX wieku

• Main Author: Wojciech Nowak
• Format: Article
• Language: English
• Published: Rada Naukowa SKwP 2015-10-01
• Series: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Subjects: rachunkowość; Accounting; Public Sector; reshaping; Transition; the State regime
• Online Access: http://ztr.skwp.pl/gicid/01.3001.0009.2932

Głównym celem artykułu jest przedstawienie i analiza fundamentalnych etapów przekształcania rachun-kowości polskiego sektora publicznego, w okresie od początku lat 50. do połowy lat 90. ubiegłego wieku. W tym czasie doszło do dwóch radykalnych transformacji polskiej rachunkowości rządowej. Na przeło-mie lat 40. i 50. rozpoczęto jej przekształcanie z pozycji służenia państwu gospodarki rynkowej (w jej ówczesnym stanie) ku pozycji służenia państwu gospodarki centralnie planowanej, by w pierwszej poło-wie lat 90. przekształcać ją z pozycji służenia państwu gospodarki centralnie planowanej ku pozycji służenia państwu gospodarki rynkowej. Obydwie transformacje miały unikalny charakter w skali mię-dzynarodowej. Zarysowano wzory i uwarunkowania tych transformacji. Artykuł powstał w roku 1996, ale dotąd nie opublikowano go. Jego publikacja w praktycznie niezmienionej postaci ma ilustrować ówczesny sposób myślenia i pisania o rachunkowości na płaszczyźnie akademickiej. Podejście i metoda mają charakter opisowo-analityczny, wsparty teorią zmiany w rachunkowości sektora publicznego i badaniem empirycznym. Wykorzystano autorski model innowacji w rachunkowości sektora publiczne-go w Polsce oraz regulacje rachunkowości tamtego okresu. W konkluzji można stwierdzić, że w Polsce rachunkowość sektora publicznego zarówno w okresie gospodarki centralnie planowanej, jak i w okresie gospodarki rynkowej, opiera się na konwencji memoriałowej i podwójnym zapisie – to się nie zmienia. Jej przekształcenia mają charakter zmiany ewolucyjnej, warunkowanej zmianami w systemie społeczno-polityczno-ekonomicznym państwa i sposobie funkcjonowania władz publicznych oraz naturą jednostek zaliczanych do sektora publicznego. Podstawowym narzędziem regulacji zmiany są instrumenty prawne właściwe dla władzy centralnej, z pierwszoplanową rolą administracji rządowej.