İbn Kesîr Tefsiri'nde Şiirle İstişhâd

• Main Author: Melek ALTINTAŞ YILMAZ
• Format: Article
• Language: Turkish
• Published: Tefsir Araştırmaları Dergisi 2020-04-01
• Series: Tefsir Araştırmaları Dergisi
• Subjects: tafsīr; tafsīr-bi-l-riwāya; tafsīr-bi-l-dirāya; attestation by poem (istishhād); ibn kathīr’s tafsīr; tefsir; i̇bn kesîr tefsiri; şiirle i̇stişhâd; rivâyet; dirâyet
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tader/issue/53934/689500?publisher=tefader

İbn Kesîr tefsirine modern bir ayrım olan rivâyet-dirâyet tefsirleri sınıflandırmasında rivâyet tefsiri tanımlamasıyla ayrı bir önem atfedilmektedir. Ancak İbn Kesîr tefsirinde, bu sınıflandırma açısından dirâyet unsuru olarak görülen şiirle istişhâda yoğun olarak başvurulduğu görülmektedir. Buradan hareketle çalışmamızın amacı; İbn Kesîr tefsirinin şiirle istişhâd yönünü ortaya koymaktır. Bu doğrultuda makalede; şiirle istişhâdın hangi alanlarda ve nasıl uygulandığı örnekler üzerinden gösterilerek tefsirin, şiirle istişhâd açısından sahip olduğu zengin birikim ve muhtevaya dikkat çekilmektedir. Çalışmada yer verilen şiirle istişhâd örnekleri çerçevesinde; Taberî ve İbn Kesîr’in, çoğu kez, aynı âyetin tefsirinde aynı şevâhidi kullanması; Taberî tefsirinin, şiirle istişhâd açısından bu tefsirin önemli bir kaynağı olduğu fikrine götürmüştür. Örneklerin bir kısmında; İbn Kesîr’in, şevâhidi, yer aldıkları birincil kaynaklardan değil de yapılan açıklamalar birebir örtüşecek şekilde Taberî tefsirinden doğrudan nakletmesi, bu kanaati güçlendirmiştir. Bir bakıma bu durum; İbn Kesîr’in, şiirle istişhâdı bir rivâyet unsuru olarak kullandığı anlamına da gelmektedir. Buradan hareketle; şiirle istişhâdın müfessirler tarafından nasıl kullanıldığına dair yapılacak mukayeseli araştırmaların; metodolojik ve tarihsel açıdan, rivâyet-dirâyet ayrımı ile ilgili tartışmalara katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Çalışmamızda ayrıca; İbn Kesîr tefsirinde şiirden sadece iştişhâd amaçlı değil anlatıma çeşitli açılardan zenginlik katmak için yararlanıldığı da tespit edilmiştir. İbn Kesîr’in şiirden bu şekilde yararlanmasının tercihleriyle yani dirâyetiyle ilgili olduğu görülmüştür ki rivâyet tefsiri gurubunda zikredilen bir tefsir için bu, önemli ve dikkat çekici bir sonuçtur.