تحلیل زیبایی شناختی دریافت اشیاء روزمره در متون ادبی از منظر هانس روبرت یاوس

• Main Authors: نغمه حسین قزوینی, منصور حسامی
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Institute for Humanities and Cultural Studies (IHCS) 2020-02-01
• Series: ادبیات و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای
• Subjects: زیبایی شناسی دریافت; اشیاء روزمره; بازسازی افق انتظار; متون ادب فارسی; هانس روبرت یاوس
• Online Access: http://lir.ihcs.ac.ir/article_4531_99dba5fec8c85c26a6d3cc8fffc256e6.pdf

اشیاء روزمره مبنای بسیاری از تشبیهات و استعارات بدیع در ادب فارسی هستند، اشیائی که بسیاری از آنها در دنیای کنونی مهجور و نامانوس بوده و این امر سبب می گردد، به درک زیبایی شناختی شایسته از دریافت آنها، در متون ادبی نائل نگردیم. حال این پژوهش بر این فرض است که می توان با استمداد از روش بازسازی افق انتظار به معیار و ملاکی برای درک زیبایی شناختی از گستره این دریافتها دست یافت. حال در تعریف مختصر این روش باید گفت، افق انتظار در منظر هانس روبرت یاوس معیاریست که خوانندگان برای قضاوت، ارزشگذاری و تفسیر متون ادبی یک عصر به کار می‌برند و معتقد است می‌توان آن را با دستورالعملی سه مرحله‌ای بازسازی نمود. در این پژوهش برای آزمون کارآمدی این روش، افق انتظار دو ظرف روشنایی پردریافت در متون ادب فارسی (قندیل و فانوس) بازسازی گردید. بدین ترتیب که در دو مرحله نخست، به استناد متون ادبی، نمونه‌های موجود در موزه ها و یا تصاویر آنها در برخی نگاره‌ها، انتظارات واقعی مردمان از آنها، که در نقش وجوه شبه استعارات و تشبیهات ظاهر شده‌اند، را شناخته؛ و در مرحله سوم با مقایسه انتظارات واقعی از این ظروف با دریافت خلاقانه و خیال‌انگیز آنها در متون ادبی، به تحلیل زیبایی‌شناختی آنها در متون ادبی پرداخته شد. نتیجه این بازسازی‌ها نشان می‌دهد که با این روش می‌توان به تفسیر زیبایی‌شناختی بهتری نسبت به دریافت اشیاء روزمره در متون ادبی، نائل گردید.