زن و عقلانیت برمبنای انسان‌شناسی فارابی‬‬‬‬‬‬‬‬

• Main Authors: زینب برخورداری, سمیه خوشدونی فراهاین
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Institute for Humanities and Cultural Studies (IHCS) 2016-08-01
• Series: حکمت معاصر
• Subjects: زن; فارابی; خردمندی; خردورزی; عقل‌تجربی; عقل; مزاج
• Online Access: http://wisdom.ihcs.ac.ir/article_2600_7fe57df13f1bcd28677350e60385ee52.pdf

چکیده   در آرای اندیشمندان و نیز فارابی، درباره زنان، عباراتی دال بر نسبت ضعف ونقص عقل به آنان وجود دارد که سوءبرداشت­ها و ابهاماتی را درپی داشته­است. جستجو در آرای انسان‌شناسی فارابی و تطبیق نظرات وی در مورد زن، راهی است برای تشخیص و برخورد منطقی با تمایزات زن و مرد. انسان­شناسی فارابی نشان می­دهد، زن و مرد ازلحاظ برخورداری از موهبت عقل و قوای حاسه و متخیله، با یکدیگر تفاوتی ندارند.­وی درکسب سعادت، هم خود فرد و هم جامعه را دخیل دانسته و جنسیت را وارد نمی‌کندبا تفکیک ساحت خردمندی و خردورزی قابل تبیین است. زنان و مردان در ساحت خردمندی (برخورداری اولیه از قوای عقلانی) یکسان هستند اما در خردورزی (به­فعلیت رساندن قوای عقلانی) موانع متفاوت دارند و این موانع تا­کنون برای زنان بیش از مردان تحقق یافته­‫است. اولین مانع،برمبنای نظام مزاج شناسی، غلبه بیشتر طبع سردی در زنان و تأثیر آن بر قوای عاقله است.دوم، محدودیت زنان از کسب تجربه است که برخاسته از نظام‌ها و فرهنگ‌های حاکم بر جوامع بوده و منجر به نقصان عقل تجربی می‌شود که در صورت بروز برای مران نیز به ضعف خردورزی منجر می­شود. به عبارتی مانع ذاتی برای تعقل زنان نیست بلکه هردو عرضی  و قابل‌رفع است.