Çift Taraflı Defter Tutmanın Zihniyet Kökenleri

• Main Author: Kürşat Haldun AKALIN
• Format: Article
• Language: English
• Published: Istanbul University 2017-12-01
• Series: İstanbul İktisat Dergisi
• Subjects: Çift taraflı defter kaydı; rasyonel ekonomik etkinlik; kapitalizm; Sermaye piyasaları; borsalar; halk kapitalizmi; servetin yaygınlaştırılması
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/istjecon/issue/33572/372357?publisher=istanbul

Çift taraflı defter tutma düşüncesinin gerisinde yatan düşünce, son derece basittir, alacaklar bir tarafa ve borçlar da öbür tarafa olmak üzere her bir işlem iki ayrı deftere yazılır, gelirler sağ sayfada yer alırken harcamalar sol sayfaya yazılır. Günün sonuna gelindiğinde, bu defterin sağ ve sol sayfaları toplanır, her iki toplamın mutlaka birbirine eşit olması gerekir, varlıklar ile borçlar mutlaka denk olmalıdır. Şayet gelirler ile hasılatlar giderler ile harcamaları aşarsa, veya alacaklar ve satışlar borçlar ve alışlardan fazlaysa, bu firma kâr etmiştir, aksi durumda da zarara uğramıştır. Çift taraflı defter tutma sayesinde bir girişimin hesapları arasında kopmaz bir bağ kurulduğu ve aralarında sıkı bir bağlantı sağladığı için; rasyonel ekonomik etkinlik ile çift taraflı defter tutma, kesinlikle birbirinden ayrılamaz, ikisi arasındaki bağıntı birbiriyle sağlanacak uyum şeklini gösterir. Çift taraflı defter tutmanın ahlaki ve dini dayanakları, imanlı ortaçağ girişimcisinin günah hakkında çok özenli ve dürüst bir içerikteki zihin meşguliyetinden kaynaklanmıştır. Bu makale araştırmasının gayesi, çift taraflı defter tutma hesaplama uygulamasının son dönem ortaçağ ahlak çevrelerinden nasıl çıktığını göstermek, skolastik ahlak dogmasının geliştirdiği günah çıkartma ayininin yansımasıyla nasıl ticari hayata yerleşmiş olduğunu açıklamaktır.