Stalinizm i rewolucja na uczelniach – odgórna demokratyzacja dostępu do edukacji wyższej 1947-1956 [Stalinism and Revolution in Universities: Democratization of Higher Education from Above, 1947–1956]

• Main Author: Agata Zysiak
• Format: Article
• Language: English
• Published: Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences 2019-12-01
• Series: Studia Litteraria et Historica
• Subjects: stalinism; modernization; reform of higher education; universities
• Online Access: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/slh/article/view/2044

Stalinism and Revolution in Universities: Democratization of Higher Education from Above, 1947–1956 The first postwar decade in Poland saw a rebuilding of the whole country, including the school system and higher education. Higher education institutions were to mold a new intelligentsia, coming from a wider social background. Initial grassroots efforts to change the elite character of universities were eclipsed from 1947 by a reform introduced from above. On the one hand, the reform curtailed the autonomy of universities and increased censorship and political control; on the other hand, however, its aim was to make university education available on an unprecedented scale to people from the working and peasant classes. This article offers a survey of tools through which this “democratization” of access to higher education was implemented, such as a new admissions process, the induction year and preparatory courses. It also shows how these tools changed the students’ social backgrounds, albeit without permanently altering the general picture of higher education in Poland.   Stalinizm i rewolucja na uczelniach – odgórna demokratyzacja dostępu do edukacji wyższej 1947–1956 Pierwsza powojenna dekada to czas odbudowy całego kraju, w tym systemu edukacji, i reformy szkolnictwa wyższego. Uczelnie miały stać się miejscami budowy nowej inteligencji o egalitarnym pochodzeniu. Początkowo oddolne starania, by zmienić elitarny charakter uniwersytetów, od 1947 roku zostały zdominowane przez odgórną reformę edukacji. Z jednej strony oznaczała ona ograniczenie autonomii uczelni, zwiększenie cenzury i politycznej kontroli, z drugiej jednak miała na celu umożliwienie studiowania osobom z klasy robotniczej i chłopskiej na niespotykaną wcześniej skalę. Artykuł stanowi przegląd narzędzi „demokratyzacji” dostępu do szkolnictwa wyższego, takich jak nowy proces rekrutacji, rok wstępny i kursy przygotowawcze. Pokazuje także, jak zmieniły one społeczne pochodzenie studentów, a jednak nie zmieniły trwale oblicza szkolnictwa wyższego.