سنگ‏‌شناسی، زمین‏‌شیمی و خاستگاه دایک‏های داسیتوییدی میرآباد جنوب زاهدان (جنوب‌خاوری ایران)

• Main Authors: حبیب بیابانگرد, ساسان باقری, سهیلا ویسی نسب
• Format: Article
• Language: fas
• Published: University of Isfahan 2019-12-01
• Series: Petrology
• Subjects: دایک‏‌های داسیتوییدی; پهنة جوش‏‌خوردة سیستان; برخوردی; میرآباد; زاهدان
• Online Access: https://ijp.ui.ac.ir/article_24896_22c680194fd52f3a3874f714b0452393.pdf
• ISSN: 2228-5210; 2322-2182

دایک‏‌های داسیتوییدی میرآباد، در استان سیستان و بلوچستان، در پهنة جوش‏‌خوردة سیستان و جنوب شهر زاهدان، در نزدیکی روستای میرآباد برونزد دارند. سنگ میزبان این دایک‏‌ها مجموعه‏‌های فلیشی ائوسن و آمیزة رنگین افیولیتی کرتاسه است. ترکیب سنگ‏‌شناختی این دایک‏‌ها بیشتر داسیتوییدی است و از کانی‏‌های پلاژیوکلاز، کوارتز، هورنبلند و بیوتیت ساخته شده‏‌اند. بافت غالب این سنگ‌ها پورفیری است. این دایک‏‌ها مرز مشخصی با سنگ‏‌های میزبان نشان می‌دهند و گاه انکلاوهای متاپلیتی دارند. سرشت آنها کالک‌آلکالن و متاآلومین است و خاستگاه آذرین (I) دارند. از عنصرهای LREE و LIL غنی‌شدگی و از عنصرهای HREE و HFS تهی‌شدگی نشان می‌دهند. نبود آنومالی مشخص در عنصر یوروپیم، چه‌بسا نشان‌دهندة شرایط اکسیدان ماگمای سازندة آنهاست. روندهای مشابه REE و نمودارهای عنکبوتی این دایک‏‌ها خاستگاه یکنواخت و همانند آنها را نشان می‌دهد. نمودارهای تکتونوماگمایی نشان‌دهندة وابستگی این دایک‏‌ها به پهنه‌های ‏فرورانشی است. برپایة نمودار Ta/Yb دربرابر Th/Yb گمان می‏‌رود که ماگمای سازندة این دایک‏‌ها از گوة گوشته‏‌‏‌ای بالای تختة فرورو که معمولاً تحت‌تأثیر سیال‌های آزادشده از تختة فرورو و عنصرهای موجود در آن (مانند: سیلیسیم، پتاسیم و سدیم) قرار می‏‌‏‌گیرند، چنین ماگماهایی را پدید می‌آورند. پس پیدایش این دایک‏‌ها همزمان با ماگماتیسم و فرورانش پوستة اقیانوسی نئوتتیس بین بلوک‏‌های لوت و افغان روی داده است.