پهنه بندی وضعیت توسعه کشاورزی پایدار در ایران و ارائه راهبردهای پایداری

• Main Authors: علیرضا کوچکی, مهدی نصیری محلاتی, روح اله مرادی, حامد منصوری
• Format: Article
• Language: fas
• Published: University of Tabriz 2014-02-01
• Series: Journal of Agricultural Science and Sustainable Production
• Subjects: آموزش کشاورزی; توسعه روستایی; سنجه; محیط زیست; منابع کشاورزی
• Online Access: http://sustainagriculture.tabrizu.ac.ir/article_800_b1e698523061b7a9ee8da135b1be87b8.pdf

چکیده پهنه بندی میزان پایداری کشاورزی علاوه بر روشن نمودن وضعیت پایداری مناطق مختلف، امکان مقایسه و شناخت نقاط ضعف و قوت را در مناطق مختلف فراهم می­نماید. امروزه رهیافت­های روش شناسی متنوعی جهت ارزیابی وضعیت پایداری در بخش کشاورزی مطرح شده است. در این مطالعه برای ارزیابی میزان پایداری کشاورزی از روش مزیت نسبی استفاده گردید. برای این منظور، 5 شاخص شامل منابع کشاورزی، پیشرفت کشاورزی، محیط زیست، وضعیت جوامع روستایی و آموزش در قالب 60 سنجه در نظر گرفته شد. میزان پایداری کلی توسعه کشاورزی نیز از مجموع این 5 شاخص محاسبه گردید و در نهایت وضعیت توسعه کشاورزی پایدار کشور در قالب نقشه­های GIS[1] پهنه­بندی گردید. با توجه به پهنه­بندی جغرافیایی می­توان نتیجه گرفت که کشور ایران از لحاظ پایداری منابع کشاورزی، محیط زیست، وضعیت جوامع روستایی و آموزش کشاورزی ضعیف بوده و در زمینه پیشرفت کشاورزی از پایداری متوسطی برخوردار می­باشد. بطور کلی می­توان بیان کرد که استان­های خراسان رضوی و فارس در تمام شاخص­ها مورد ارزیابی به جزء جوامع روستایی از پایداری بالاتری برخوردار بودند. استان قم در تمام 5 شاخص مورد استفاده برای ارزیابی پایداری کشاورزی، ناپایدارترین استان شناخته شد. بطور کلی نتایج پهنه بندی توسعه کشاورزی پایدار در ایران نشان داد که در مجموع کشور از نظر توسعه کشاورزی پایدار در وضعیت ناپایدار یا با پایداری ضعیف قرار دارد، زیرا از 30  استان کشور تنها 5 استان دارای پایداری متوسط و بالا بوده و بقیه استان­های کشور یا ناپایدار بوده و یا از پایداری پایین برخوردار بودند. با توجه به مشخص شدن نقاط قوت و ضعف توسعه کشاورزی پایدار در هر منطقه، می­توان برای افزایش پایداری در کشاورزی، برنامه­ریزی­های آینده را در راستای بهبود نقاط ضعف و شاخص­هایی که از پایداری پایینی در هر منطقه برخوردارند، معطوف کرد. [1] Geographic Information System