بررسی مقایسه‌ای اثر تیمارهای آلی، زیستی و اسید‌زا بر قابلیت دسترسی عناصر غذایی در یک خاک آهکی

• Main Authors: شنو حقیقی, زاهد شریفی
• Format: Article
• Language: fas
• Published: Ferdowsi University of Mashhad 2020-12-01
• Series: مجله آب و خاک
• Subjects: اسید هیومیک; باکتری تیوباسیلوس; خاک آهکی; گوگرد; قابلیت دسترسی عناصر غذایی; ورمی‌کمپوست
• Online Access: https://jsw.um.ac.ir/article_38857_bbe99ecac5387c9cb492bffd50e09b02.pdf
• ISSN: 2008-4757; 2423-396X

علی‌رغم وجود میزان فراوان عناصر غذایی در خاک‌های آهکی، فرم قابل جذب این عناصر کمتر از میزان لازم برای رشد و نمو بهینه گیاهان است. از طرفی این خاک‌ها، معمولاً در اقلیم خشک و نیمه خشک با کمیمواد آلی مواجه هستند که کمبود قابلیت دسترسی عناصر را تشدید می‌نماید. بنابراین کمبود عناصر غذایی یکی از عوامل مهم محدود کننده تولید محصول در این خاک‌هاست. پژوهش‌های زیادی در رابطه با افزایش قابلیت دسترسی عناصر غذایی در خاک‌های آهکی انجام شده است اما پژوهشی که تمام این روش‌ها را با هم مقایسه کند و بهترین راهکار را پیشنهاد نماید تاکنون انجام نشده است. بنابراین این پژوهش با هدف افزایش قابلیت دسترسی عناصر غذایی در یک خاک آهکی با کاربرد نه تیمار شامل، شاهد (خاک بدون تیمار) (Blank)، خاک + اسید هیومیک (HA)، خاک + اسیدسولفوریک (H2SO4)، خاک + تیوباسیلوس (T)، خاک + گوگرد (Sº)، خاک + گوگرد + تیوباسیلوس (Sº+T)، خاک + ورمی‎کمپوست (VC)، خاک + ورمی‎کمپوست + تیوباسیلوس (VC+T) و خاک + گوگرد + ورمی‎کمپوست + تیوباسیلوس ((Sº+VC+T، هر کدام در 3 تکرار بـه مـدت 90 روز در شرایط آزمایشگاه مورد انکوباسیون قرار گرفت. آنالیز نتایج این پژوهش با بهره‌گیری از آمار کلاسیک نشان داد که به دلیل ظرفیت بالای بافری خاک‌های آهکی و پیچیده بودن عواملی که حلالیت کانی‌ها و قابلیت دسترسی عناصر غذایی در این خاک‌ها را کنترل می‌کنند، کاربرد منفرد تیمارهای مورد بررسی اثر چشم­گیری بر قابلیت دسترسی عناصر غذایی در این خاک‌ها را ندارند، اما اثر ﺗﻴﻤﺎر Sº+VC+T در افزایش شاخص­های مورد بررسی به طور معنی‌داری بیش از اثر تیمارهای Sº+T و VC+T ﺑـﻮد. بنابراین ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ، کاربرد توأم تیمارهای آلی، بیولوژیک و گوگرد عنصری که به‌طور همزمان تأمین کننده منبع انرژی و کربن برای جامعه میکروبی خاک و سبب کاهش pH خاک می­شوند، به‌گونه چشم‌گیری می‌توانند موانع بر سر راه افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی را در خاک‌های آهکی رفع نمایند. بنابراین کاربرد همزمان تیمار کودهای آلی، گوگرد عنصری و باکتری تیوباسیلوس ((Sº+VC+T می‌تواند یک رویکرد امیدوارکننده­ در راستای افزایش حلالیت عناصر غذایی در خاک‏های آهکی باشد.