بررسی نقش بازار در تخصیص بهینه آب در دشت شازند

• Main Authors: مجید کارخانه, احمد سرلک, کامبیز هژبر کیانی
• Format: Article
• Language: fas
• Published: University of Tehran, College of Aburaihan 2020-09-01
• Series: مدیریت آب و آبیاری
• Subjects: بازار آب; برنامه‌ریزی ریاضی مثبت; سود ناخالص; منطقه شازند
• Online Access: https://jwim.ut.ac.ir/article_78132_9ed6574b340182cc02a1d833547fc010.pdf
• ISSN: 2251-6298; 2382-9931

کمبود منابع آب یکی از مهم‌ترین چالش­ها­ی مدیریت آب در کشور است. این چالش با توجه به افزایش روز­افزون تقاضا به‌دلیل رشد جمعیت و توسعه بخش کشاورزی بیش‌تر اهمیت می­یابد. تلقی از آب به‌عنوان یک کالای باارزش و­دارای قیمت واقعی،­ می­تواند راه مناسب مصرف و مشوقی برای ذخیره و حفاظت آن را فراهم کند. هدف این مقاله بررسی نقش بازار ­در ­تخصیص بهینه آب در دشت شازند است. ­­تغییرات سطح زیرکشت محصولات آبی و سود ناخا­­لص­ در دو ­حالت (وجود بازار آب و عدم وجود بازار آب) در سال زراعی 1398-1397 با استفاده از نرم‌افزار گمز1 و به‌روش برنامه‌ریزی ریاضی مثبت محاسبه و مقایسه گردید.­­ داده‌ها­ی موردنیاز به‌صورت کتابخانه‌ای از سازمان آب منطقه­ا­ی، جهاد کشاورزی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان­مرکزی تهیه گردیده است. نتایج نشان می­دهد  که برقراری بازار آب،­ تأثیر مثبت 33/4 درصدی در سود ناخالص کشاورزان منطقه خواهد داشت.­­ هم‌چنین کشت محصولاتی نظیر گندم، جو، لوبیا چیتی، نخود، لوبیای سفید و عدس سودآوری بیش‌تری برخوردار هستند و ­­می­توانند سطح زیرکشت بیش‌تری را به‌خود اختصاص دهند. براساس نتایج، پیشنهاد می­­شود جهت مدیریت بهینه تقاضای آب در اراضی­شازند، بستر لازم برای شکل‌گیری بازار آب فراهم گردد­ و­ کشاورزان ­منطقه باید محصولات صادرات­گرا و تجاری مانند لوبیای چیتی، لوبیای سفید، نخود و عدس و ... را که از سودآوری بیش‌تری برخوردار است را جایگزین محصولات با مصرف بالای آب و سود پایین کنند.