بررسی و تهیه نقشه های وقوع سرمازدگی گیاهان زراعی و باغی در استان آذربایجان غربی

• Main Authors: بهزاد حصاری, رضا رضایی, رامین نیکانفر, نادره طایفه نسکیلی
• Format: Article
• Language: English
• Published: Ferdowsi University of Mashhad 2015-05-01
• Series: جغرافیا و مخاطرات محیطی
• Subjects: : سرمازدگی; یخبندان زودرس پائیزه; دیررس بهاره; مکان یابی; نقشه‌های سرمازدگی; تحلیل مکانی
• Online Access: https://geoeh.um.ac.ir/article_28722_d819fe3f1db701fbc348d5df7e62d522.pdf
• ISSN: 2322-1682; 2383-3076

با توجه به خسارت سنگین سرمازدگی، تعیین محدوده احتمال وقوع دمای بحرانی خسارت سرمازدگی برای برنامه ریزی زمان مناسب کاشت و برداشت و طول فصل رشد موثر، انتخاب رقم و تعیین مناطق مستعد سرمازدگی حائز اهمیت است. در این تحقیق، برای بررسی سرماهای رخ داده طی ادوار گذشته، نسبت به جمع آوری آمار روزانه درجه حرارت حداقل در 34 ایستگاه‌ هواشناسی سینوپتیک و تبخیرسنجی اقدام گردید. تاریخ‌های وقوع سرمازدگی از مبدأ مهر در کلاس‌های صفر درجه (گیاهان خیلی حساس)، 2/2- درجه (گیاهان حساس) و 4/4- درجه (گیاهان نسبتاً مقاوم) برای 34 ایستگاه‌ منتخب استخراج شدند. برای تحلیل فراوانی، توزیع‌های حدی و غیر حدی به داده‌ها برازش داده شد و توزیع گامبل به عنوان توزیع غالب انتخاب گردیده و سرمازدگی بهاره و پائیزه در کلاس‌های مختلف و با احتمالات معادل محاسبه گردید. با ارائه نقشه تاریخ وقوع متوسط و نقشه ضریب تغییرات، و با تعیین مقدار ضریب فراوانی (K) نقشه های احتمالاتی هر منطقه در سه کلاس 0، 2- و 4- درجه سلسیوس با روش‌های کریجینگ، کوکریجینگ و روش معکوس فاصله با توان‌های متفاوت تهیه شد. برای تحلیل مکانی و درون‌یابی، روش‌های کریجینگ، کو- کریجینگ و روش معکوس فاصله با توان‌های متفاوت استفاده گردید. مناسب‌ترین روش برازش بر اساس معیار ریشه دوم میانگین مربع خطا و روش ارزیابی تقاطعی تعیین گردید. روش درون یابی کو-کرجینگ با ارتفاع، مدل برتر تشخیص داده شد. تغییرات مکانی، منظم بودن وقوع سرمازدگی در استان از روی نقشه‌ها محاسبه و مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت نقشه سرمازدگی با احتمال 75% برای تعیین تاریخ کشت گیاهان زراعی استان آذربایجان غربی ارائه شد. این نقشه ها هم چنین برای مکان یابی توسعه باغات، مجتمع های گلخانه ای و استخر پرورش ماهی قابل استفاده هستند.