راههای پایان دادن جنگ در حقوق اسلام

• Main Author: شعبان حق پرست
• Format: Article
• Language: fas
• Published: CILA 2004-01-01
• Series: Majallah-i Huqūqī-i Biyn/al-milalī-i
• Online Access: http://www.cilamag.ir/article_18028_c509454c1b934e2947c8c926e7362a1f.pdf
• ISSN: 2251-614X; 2251-614X

دین اسلام، منادی صلح است و جنگ در این مکتب به هدف دفاع از حقوق فردی، ملی و انسانی تشریع شده است. از نگاه فقه سیاسی، قرارداد ذمّه، امان، هدنه، صلح و تحکیم، راههای پایان جنگ محسوب می‌شوند. ذمّه، قراردادی است که دولت اسلامی با اهل کتاب منعقد می‌کند. این قرارداد در هر عصری محکوم به صحت است حتی اگر حکام جور آن را منعقد کرده باشند. دولت اسلامی پس از امضای این قرارداد، متعهد می‌شود تا در برابر هر متجاوزی از آنان دفاع کند. با قرارداد امان، جان و مال و عِرض کفّار حربی از هرگونه تعرّضی مصون می‌شود. دامنة امان به زمان جنگ محدود نمی‌شود بلکه ممکن است به اهداف دیگری مانند اقامت و توطّن موقّت در ممالک اسلامی، سیر و سیاحت و غیره منعقد شود. هدنه که مترادف آتش‌بس، متارکه و ترک مخاصمه است، شایع‌ترین راه پایان دادن جنگ در عصر کنونی محسوب می‌شود. با هدنه گرچه جنگ به طور موقّت پایان می‌یابد ولی حالت جنگ همچنان باقی خواهد ماند. عقد صلح، جدای از هدنه، امان، ذمّه و تحکیم است. گرچه ویژگی صلح، دائمی بودن آن است اما موقّت یا دائمی بودن صلح در فقه سیاسی، محل بحث و گفتگو است. در تحکیم، مخاصمات با ارجاع به شخص ثالث پایان می‌یابد.