Jakościowe wymiary sztuki w koncepcji Nicolaia Hartmanna

• Main Author: Dariusz Rymar
• Format: Article
• Language: deu
• Published: Institute of Philosophy of the Jagiellonian University 2012-12-01
• Series: The Polish Journal of Aesthetics
• Online Access: https://pjaesthetics.uj.edu.pl/documents/138618288/139009269/eik_26_5.pdf/54adaa14-76c7-47d6-8c05-ef7c0c2e8f29
• ISSN: 2544-8242; 2544-8242

Na początku artykułu omawiane są podstawowe założenia epistemologiczne, na których opiera się Ästhetik Nicolaia Hartmanna. Przywołane są najważniejsze argumenty krytyczne wobec Kantowskiej epistemologii, przede wszystkim zarzuty wobec formalnego ujęcia kategorii oraz krytyka opisu relacji pomiędzy doświadczeniem a przedmiotem samym w sobie. Na tej podstawie przybliżone są zarzuty Hartmanna wobec odpodmiotowych estetyk zarówno w odniesieniu do geniuszu twórczego, jak i przeżycia estetycznego. Przywołana jest też argumentacja wskazująca na aporetyczność empirycznych opisów doświadczenia estetycznego. Na gruncie Hartmannowskich założeń ontologicznych scharakteryzowana jest osobowość dojrzała, która warunkować ma możliwość właściwego przeżycia estetycznego. Przybliżone jest zjawisko inwersji w przeżyciu estetycznym i na tej podstawie omówiona jest główna argumentacja Hartmannowskiej Ästhetik, w której charakteryzowana jest wgłębna struktura dzieła sztuki oraz sposób jej poznania. Zakończenie artykułu wskazuje na ograniczenia koncepcji estetycznej Hartmanna oraz możliwość jej modyfikacji uwzględniającej badania z zakresu historii i socjologii sztuki.