Metindilbilimsel Yaklaşımla Yazınsal Bir Metni Çözümleme Denemesi

• Main Authors: Meral Oraliş, Şeyda Özil
• Format: Article
• Language: English
• Published: BÜTEK Boğaziçi Eğitim Turizm Teknopark Uygulama ve Dan. Hiz. San. Tic. A.Ş. 1992-02-01
• Series: Dilbilim Araştırmaları Dergisi
• Subjects: metindilbilim; metin çözümlemesi
• Online Access: http://dad.boun.edu.tr/download/article-file/339540
• ISSN: 1300-8552; 2587-0939

1960'h yılların sonunda gelişmeye başlayan metindilbilim sözlü ve yazılı metinlerin dilbilgisel ve anlamsal yapılarıyla iletişimsel boyutunu ele alır. Başka deyişle metinlerin üretilme ve alımlanmasındaki düzenlilikleri saptamaya çalışır. Diğer bilim dallarında olduğu gibi, metindilbilimde dc değişik akımlar, çeşitli inceleme yöntemleri söz konusu. Bu akımlardan kimileri, metinlerin iletişimsel boyutunu incelemelerinin odak noktası yaparken, kimileri de dilbilgisel bağlardan yola çıkar.Çeşitli metin inceleme yöntemleri birbirinden değişik de olsa, tümünün dc inceleme birimi metin. Daha açık bir deyişle inceleme konusu artık metin içindeki tek tek tümceler değil, metnin tümü, metni oluşturan öğeler arasındaki bağlar, metnin bir bütün olarak yapısı ve işlevi. Tümce-ötesi bir anlayışla inceleme konusuna eğilen metindilbilim, bir şiir, bir öykü, bir dilekçe, bir gazete makalesi ya da herhangi bir bilimsel yazı olsun, her türlü dilsel olguyu metin yapan ölçüt ve kuralları saptar. Böylece çeşitli metin türleri arasındaki değişik yapı ve işlev özelliklerini ortaya çıkarır. Metinlerle gönderme yaptıkları gerçekler/olgular arasındaki ilişkileri araştırır, metinlerin anlamsal yapılarını belirlemeye çalışır. Kullanım bağlamlarını bularak, hangi koşullar altında çeşitli ürünlerin ne tiir iletişimsel işlevler üstlendiklerini saptar.