QUSHCHI (KB İRAN, BATI AZERBAYCAN) AMFİBOLİTLERİNİN TEKTONOMAGMATİK ÖZELLİKLERİ VE PROTOLİT TİPİ

• Main Author: Mohssen MOAZZEN
• Format: Article
• Language: English
• Published: General Directorate of Mineral Research and Exploration 2014-12-01
• Series: Bulletin of the Mineral Research and Exploration
• Subjects: Amfibolit; sub-alkalin magma; kalıntı klinopiroksen; volkanik yay; B Azerbaycan; KB İran; Amphibolite; subalkaline magma; relict clinopyroxene; volcanic arc; W Azerbaijan; NW Iran; -
• Online Access: http://dergipark.gov.tr/bulletinofmre/issue/3871/51726?publisher=mta
• ISSN: 0026-4563; 2651-3048

Kuzeybatı İran, Batı Azerbaycan Provensi’nde yer alan Qushchi Bölgesindeki amfibolitler, hornblend, plajiyoklas, epidot, granat, kalıntı magmatik klinopiroksen ve aksesuvar mineral olarak da titanit, apatit ve opak mineral içeren metabazitlerdir. Amfibolitler mekansal olarak ofiyolitik melanj ile ilişkilidir ancak bu ilişki açık olarak gözlenmemektedir. Tüm kayaç jeokimyasına göre, amfibolitler, toleyitik karakterli sub-alkalin andezit-bazalttan oluşmuştur. TiO2 içerikleri genellikle %1’den küçük olup, magmanın E-MORB (zenginleşmiş okyanus ortası sırtı bazaltları) bileşiminde olduğuna işaret etmektedir. Çalışılan kayaçların ana ve iz element jeokimyası, kayaçların volkanik yay bölgesinde yer aldığını ortaya koymaktadır. Kalıntı magmatik klinopiroksenler üzerinde gerçekleştirilen mineral kimyası çalışmaları, bunların diyopsit bileşiminde olduğunu ve yüksek Mg#:86.75-88.78 değerlerinin de volkanik yay bölgesinden türeyen toleyitik karakterli magmaya işaret ettiğini göstermektedir. Bu durum, tüm kayaç jeokimyasından elde edilen sonuçlarla da uyumludur. Klinopiroksen minerallerinde gözlenen düşük Ti içeriği, Qushchi amfibolitini oluşturan protolitin (ilksel kayaç) tüketilmiş bir manto kaynağından türediğine işaret etmektedir. Çalışılan amfibolitlere ait izotopik yaş verisi bulunmadığından, ofiyolitik melanj ile olan ilişkisi, özellikle melanjın da allokton olduğu düşünüldüğünde, belirsizdir. Amfibolitlerin oluşumu ile ilgili 3 olasılık önerilebilir. Bu kayaçlar, Geç Kretase-Paleosen yaşında ise, Neotetis okyanusal kabuğundaki volkanik yayın bir parçası olarak oluşmuş olabilirler. Bu durumda, ofiyolitik kompleks ve volkanik yay kayaçları, Neotetis okyanusunun kapanması ve kıtasal çarpışmayı takiben amfibolit fasiyesi metamorfizmasına maruz kalmıştır. Bunun dışında, arazi gözlemleri ve çalışılan amfibolitlerin Khoy bölgesindeki benzer amfibolitlerle karşılaştırılmasına göre ise, amfibolitlerin oluşumunun, Neotetis ilişkili ofiyolit melanj oluşumundan önce geldiği düşünülmektedir. Çünkü, ofiyolitik melanj içinde yer alan serpantinitler metamorfizmaya uğramamıştır ve böylece bu olasılık, amfibolitlerin oluşumu için geçerli olabilmektedir. Üçüncü olasılık ise, amfiboliti oluşturan protolitin ofiyolit oluşumu ile eş zamanlı olduğudur. Ancak, protolit, yığışım prizması içinde metamorfizmaya uğramıştır fakat üzerleyen ofiyolitik kayaçlar (serpantinit de dahil olmak üzere) metamorfizma olmamıştır.