Muzyka jako projekcja świata. Symbol w polu pojęć pokrewnych w myśleniu muzykologicznym

• Main Author: Leszek Polony
• Format: Article
• Language: deu
• Published: Institute of Philosophy of the Jagiellonian University 2011-03-01
• Series: The Polish Journal of Aesthetics
• Online Access: https://pjaesthetics.uj.edu.pl/documents/138618288/138944381/9_polony.pdf/e43c7d0b-286d-450c-be2e-e65473be23dd
• ISSN: 2544-8242; 2544-8242

Tekst przedstawia ewolucję pojęć „symbolu” i „metafory” muzycznej na przestrzeni od Arnolda Scheringa do Michaela Spitzera. U Scheringa oba pojęcia konkurują ze sobą, choć symbol pojęty jako „dźwiękowy obraz duchowego sensu” zyskuje ostatecznie przewagę. W ewolucji i pewnej konwergencji tych pojęć w minionym stuleciu upatruje autor referatu przejaw kryzysu myślenia metafizycznego w jego tradycyjnym, „ontoteologicznym” wydaniu i przesunięcia problematyki znaczenia dzieła muzycznego od ontologicznej „epifanii” ku epistemologicznemu „obrazowi świata”. W obliczu owych przemian wszelaka próba projektowania na nowo definicji tych terminów wydaje się przedsięwzięciem poznawczo chybionym i beznadziejnym. Zamiast o symbolu czy metaforze w ustalonym, zdefiniowanym znaczeniu, lepiej mówić o myśleniu symbolicznym (Eliade) czy projekcji metaforycznej (Spitzer). Krytykując z tej perspektywy mechaniczne przenoszenie pojęć z zakresu ogólnej teorii znaków do dziedziny muzykologii oraz skazane na niepowodzenie próby systematyzacji znaków muzycznych, autor postuluje całościowe, holistyczne spojrzenie na dzieło muzyczne czy fenomen stylu historycznego. Jest ono możliwe wyłącznie poprzez ugruntowane historycznie połączenie perspektywy analityczno-semiotycznej i hermeneutycznej.