Din Eğitimini Sosyoloji Gözüyle Okumak

• Main Author: Bülent Çeli̇kel
• Format: Article
• Language: English
• Published: Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları 2020-06-01
• Series: Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları
• Subjects: din eğitimi; sosyolojik temel; benlik; sosyalleşme; sembolik etkileşimcilik; george herbert mead; religious education; sociological foundation; self-concept; socialization; symbolic interactionism
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tudear/issue/55343/759154?publisher=mehmet-bahcekapili
• ISSN: 2149-9845; 2636-7807

Din eğitimi biliminin en dinamik ve en hassas konularından biri bu alanın ‘temellendirilmesi’ ile ilgilidir. Zira bu konuda geliştirilen görüşlerin makul, tutarlı ve sağlam argümanlara dayanması gerekir. Bu zorunluluk din eğitimi bilimine ‘savunmacı’ yaklaşımın ötesinde, disiplinler arası konumunu da destekleyen, ‘anlayıcı-yorumlayıcı’ niteliğini kazandırır. Yine bu zorunluluk ‘insan doğası’ ile ilgili fikirlerin gelişim seyrini de dikkate almayı gerektirir. Aksi durumda ortaya koyulan görüşler gerçeklikle tezat teşkil edecek, bu da uygulamada birtakım sıkıntılara yol açacaktır. İnsan doğası söz konusu olduğunda eğitimde temellendirmenin daha çok psikoloji bilimi çerçevesinde yapıldığı görülür. Böyle de olsa ortaya konulan fikirler insanın sosyal yönüyle yakından ilişkilidir. Nitekim psikolojinin gelişim çizgisi içinde ‘pasif’ noktadan ‘aktif’ bir noktaya doğru ilerleyen insan anlayışı, sosyolojik düşünce geleneğinde de ‘toplumsal aktör’ fikrine doğru gelişim göstermiştir. Bu gelişim, George Herbert Mead temsilinde sembolik etkileşimciliğin ‘benlik’, ‘anlam’, ‘katılım’, ‘deneyim’ gibi konular etrafındaki yaklaşımında daha net görülür. Bu makalede, özellikle ‘yapı-özne’ (structure-agency) ikiliğinin ortaya çıkardığı sorunlar karşısında bütünleştirici niteliği bakımından Anthony Giddens’ın ‘sosyalleşme’ tanımı doğrultusunda, sembolik etkileşimciliğin önce eğitimdeki yansımaları daha sonra da din eğitimindeki izdüşümleri ele alınmıştır. Bu şekilde günümüzde din eğitiminin uygulamada yüz yüze kaldığı sorunların çözümünde ihtiyaç duyulan gerçekçi zemine sosyolojik bakış açısının sunacağı katkı somut bir şekilde örneklendirilmiştir.