II. Meşrutiyet Dönemi’nde Bağdat Vilayet İdaresinde Yaşanan Değişim Ve Gelişmeler

• Main Author: Nevzat ARTUÇ
• Format: Article
• Language: English
• Published: Celal Öney 2020-12-01
• Series: Journal of History and Future
• Subjects: bağdat; almanya; selman-ı pak; goltz paşa; kûtü'l-amâre; cemal paşa; halil paşa
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1421389

Osmanlı Devleti, Tanzimat Döneminden itibaren Bağdat ve havalisi için özel yönetim tedbirleri almıştır. Özellikle bölgede tesis edilen VI. Ordu Komutanlığı ve Midhat Paşa'nın Bağdat Valiliği sırasındaki başarılı icraatları dikkatlerin bir kez daha bölge üzerinde yoğunlaşmasına sebebiyet vermiştir. II. Meşrutiyet Döneminde de emperyalist faaliyetlere karşı Bağdat ayrıcalıklı önemini muhafaza etmiş, Ordu Komutanlığı ve Valilik görevleri tevcihinde son derece hassas davranılarak bölgedeki otorite boşluğu doldurulmaya çalışılmıştır. Ancak, Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na dahil olmasıyla birlikte Bağdat vilayet idaresinde köklü değişiklikler oldu. Bağdat Vilayeti daha çok askeri bir mahiyet kazandı. Savaşta İngilizlerin en büyük hedefi haline geldi. Selman-ı Pak ve Kûtü’l-Amâre’de kazanılan tarihi başarılar İngilizlerin hevesine engel oldu. Ancak, Almanya’nın bölgede kendi menfaatleri doğrultusundaki çalışmaları ve bürokraside yaşanan yetki tartışmaları İngiliz tehdidi karşısında yeterli önlemlerin alınamamasına neden olmuştur. Nitekim İngilizler yaklaşık 10 ay gibi kısa sayılabilecek bir içerisinde önce Kûtü’l-Amâre’yi ardından Bağdat’ı alarak Türk-Alman anlaşmazlığından istifade etmesini bilmiştir. Almanların Bağdat’ı kurtarmak için planladıkları Yıldırım Orduları Grup Kumandanlığı projesi de Bağdat’ı kurtarmak için yeterli olmamıştır.