Zmiany kierunków użytkowania gruntów ze szczególnym uwzględnieniem terenów przemysłowych w wielkich miastach Polski i ich otoczeniu w latach 2005 i 2009–2014

• Main Author: Jacek Rudewicz
• Format: Article
• Language: English
• Published: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie 2016-11-01
• Series: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Subjects: deindustrializacja; obszary funkcjonalne; obszary metropolitalne; tereny przemysłowe; urbanizacja; użytkowanie gruntów
• Online Access: https://prace-kgp.up.krakow.pl/article/view/3211
• ISSN: 2080-1653; 2449-903X

Niniejszy artykuł dotyczy szeroko dyskutowanej w kręgach naukowych i politycznych w Polsce problematyki suburbanizacji, zmian funkcji i struktury przestrzennej miast oraz otaczających ich obszarów zewnętrznych. Dyskusja i badania odnoszące się do tego zjawiska, obecne w wielu publikacjach, koncentrują się głównie na zagadnieniach społecznych, demograficznych i ekonomicznych. Poruszane jest w nich zagadnienie dynamiki zjawisk na styku miasta rdzeniowego i obszaru zewnętrznego. Sam obszar (strefa) zewnętrzny delimitowany bywa w różny sposób przez różne instytucje, brakuje konsensusu w tej sprawie. Nazywany jest obszarem funkcjonalnym, metropolitalnym, regionem miejskim, suburbiami czy bardziej tradycyjnie i całościowo – aglomeracją. Wśród wielu kwestii dotyczących relacji układu obszar centralny (core city) – obszar zewnętrzny szczególnie interesująco z punktu widzenia nauki przedstawia się proces deindustrializacji obszaru centralnego i rozwoju jego funkcji na obszarach otaczających. Głównym celem artykułu jest odpowiedź na poniższe pytania. Czy i w jakim zakresie w relacji miasto rdzeniowe – obszar zewnętrzny dochodzi do zmian w sposobie użytkowania gruntów? I w węższym ujęciu – czy potwierdzają się obserwacje dotyczące deindustrializacji miast rdzeniowych, zmian zajmowanych przestrzeni przemysłowych i przenoszenia funkcji gospodarczych na tereny podmiejskie i otaczające oraz powstawania nowych takich funkcji? W badaniach posłużono się danymi Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (GUGiK) z lat 2009–2014 w układzie powiatów ziemskich i grodzkich. Dane liczbowe dotyczyły powierzchni i sposobu użytkowania gruntów w danej jednostce administracyjnej według klasyfikacji urzędowej. Dodatkowo dla miast rdzeniowych pogłębiono analizę od 2005 roku (według dostępności danych). W celu uzupełnienia analizy i dopełnienia obrazu prezentowanych zjawisk wykorzystano dane o produktywności przemysłu w układzie powiatów. Obszar zewnętrzny miast delimitowano przez wybór powiatów w otoczeniu miast rdzeniowych – w nawiązaniu do stosowanych przez Eurostat regionów metropolitalnych oraz wyznaczonych w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPZK) miejskich obszarów funkcjonalnych.