Şehir içi toplu taşıma şoförlerinin toplam iş yüklerinin fiziksel ve zihinsel iş yükü ölçütlerine göre yeni bir yaklaşımla karşılaştırılması

• Main Authors: Tuba ADAR, Elif KILIÇ DELİCE
• Format: Article
• Language: English
• Published: Pamukkale University 2020-02-01
• Series: Pamukkale University Journal of Engineering Sciences
• Subjects: fiziksel iş yükü; zihinsel iş yükü; ahp; copras; karar verme; physical workload; mental workload; decision making
• Online Access: https://dergipark.org.tr/tr/pub/pajes/issue/52564/690955?publisher=pamukkale
• ISSN: 1300-7009; 2147-5881

Şehir içi toplu taşımada görev yapan şoförler, çalışma şekilleri sonucu hem kas iskelet sistemi sorunları ile karşılaşabilmekte hem de zihinsel olarak büyük baskı ve yorgunluk hissedebilmekte ve bu nedenle şoförlerin iş yükleri artmaktadır. Toplu taşımanın güvenlikli bir şekilde yapılması için şoförlerin toplam iş yüklerine dikkat edilmesi ve fazla olan iş yüklerinin azaltılması son derece önemlidir. Toplam iş yükü değerlendirmesi, birbiriyle çelişen zihinsel ve fiziksel iş yükü ölçütlerine bağlı olarak ortaya çıkan bir Çok Ölçütlü Karar Verme (ÇÖKV) problemi olarak ele alınabilir. Bu çalışma kapsamında şoförlerin toplam iş yükü ölçütleri bakımından karşılaştırılması için ÇÖKV yöntemlerinden olan AHP ve COPRAS yöntemlerinin bütünleşik bir yaklaşımı kullanılmıştır. İlk olarak; zihinsel iş yükü ölçütleri olarak NASA-TLX yöntem ölçütleri alınırken; fiziksel iş yükü ölçütleri özellikle şoförlerin sürekli ve tekrarlı çalışma duruşlarına bağlı olarak REBA yönteminde yer alan vücut bölümleri dikkate alınarak belirlenmiştir. Ardından, AHP yöntemi ile ölçütlerin önem ağırlıkları belirlenmiş ve bu ağırlıklar kullanılarak COPRAS yöntemi ile toplam iş yükü ölçütleri açısından altmış şoför karşılaştırılmıştır. Bir Büyükşehir Belediye’sine bağlı olarak çalışan şoförler üzerinde yapılan bu çalışmada en önemli ölçütler zaman baskısı olarak belirlenirken, boyun bölümünün diğer vücut bölümlerine göre daha çok zorlandığı tespit edilmiştir. Çalışmanın sonucunda elde edilen bulgulara göre şoförlerin iş yüklerinin azaltılması için alınması gereken önlemler sunulmuştur. Sonuç olarak, şoförler için hem zihinsel iş yükü hem de fiziksel iş yükü ölçütlerini ÇÖKV yöntemleri ile analiz eden başka bir çalışma bulunmaması nedeniyle bu çalışmanın literatüre katkıda bulunacağı düşünülmektedir.