اتصال عقل به عقل فعال در اندیشه فلسفی ابن­ سینا

• Main Author: فاطمه شریف فخر
• Format: Article
• Language: fas
• Published: University of Qom 2013-12-01
• Series: Pizhūhish/hā-yi Falsafī- Kalāmī
• Subjects: ابن­ سینا; اندیشه فلسفی; عقل; عقل فعال; اتصال; اشراق; افاضه
• Online Access: http://pfk.qom.ac.ir/article_46_eae4bef9bf3d5958c15a204c93c39369.pdf

ابن­ سینا فیلسوف بزرگ و تأثیرگذار اسلامی در اسلام و غرب است که نظریه اتصال عقل به عقل فعال او یکی از اجزای مهم اندیشه وی و مؤثر بر فلاسفه بعدی است. این نظریه یکی از دو دیدگا­ه مطرح در شناخت­شناسی است و در ساختار هستی­شناسی و جهان­بینی الاهی قرار می­گیرد. همچنین از مصادیقِ یکی از دو نگرشِ کلان، درباره رابطه (ایجابی یا سلبی) عالم و انسان با مبادی و جزء دسته ایجابی است که خودِ انسان را هم نادیده نمی­گیرد. این نوشتار، واکاوی چنین نظریه­ای را بر عهده دارد، با این پرسش که، اتصال چیست و عقل و عقل فعال چه وضعیتی دارند؟ بررسی دیدگاه فلسفی ابن­سینا نشان می­دهد که اتصال، توجه، روی آوردن، آمادگی کامل و دسترسی نفس به عقل فعال است همراه با پیمودن مسیر شناخت از حس تا عقل - که با عقل، به معنای خاص، متصل می‌شود- و آنگاه، به طور دفعی، «اشراق و افاضه صورت عقلی بالفعل» توسط عقل فعال و «دریافت و ارتسام به صورت عقلی یا شناخت عقلی» توسط عقل تحقق می­یابد. عقل، در این ارتباط، متحد با عقل فعال نمی‌شود.