Tko su za nas Turci / Osmanlije? Ili kako su predstavljeni u hrvatskim udžbenicima povijesti i sintezama / pregledima hrvatske povijesti

• Main Author: Damir Agičić
• Format: Article
• Language: Bulgarian
• Published: Institute of Slavic Studies, Polish Academy of Sciences 2015-08-01
• Series: Slavia Meridionalis
• Subjects: History of Croatia; handbooks; historical memory
• Online Access: https://ispan.waw.pl/journals/index.php/sm/article/view/847

What is our perception of the Ottoman Turks, or how are they presented in Croatian history textbooks and the outlines / overviews of Croatian history History textbooks, especially in the Central and East European countries, often contain various single-sided, monocentric, xenophobic views, national exclusiveness, as well as divisions between “us” and “them,” confrontations with the others, etc. The countries with the more developed democratization process find it easier to overcome such difficulties in education, especially in textbooks, because they have no need for self justification and confirmation and have solid institutions addressing the social, economic, and various other rights of individuals. The Ottoman Turks have greatly influenced European, and thus also Croatian, history of the Late Medieval and Early Modern time. The author describes the position taken towards Ottoman invasions and rule in history textbooks and recent outlines of Croatian history. Both the textbooks and the analyzed outlines are found to contain two opposed views of Croatian history – one is ethno-centric, exuberating national past and often offers a prejudiced view of our neighbours, while the other is more modern and presents a more open and concrete overview of Croatian past. The paper lists a number of examples confirming such results.   Kim są dla nas Turcy osmańscy, czyli obraz Turków w chorwackich podręcznikach do nauki historii i w syntezach historii Chorwacji Podręczniki do nauki historii – szczególnie w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, które podlegały transformacji ustrojowej – często prezentują różne formy jednostronnych wyobrażeń, monocentryzmu, ksenofobii czy narodowego ekskluzywizmu, stosując stereotypowe podziały na „my” i „oni”, przeprowadzają też często obrachunki z „innymi”. Przezwyciężanie tego typu trudności w nauczaniu przedmiotu łatwiejsze jest w krajach, gdzie proces demokratyzacji poszedł dalej, gdzie istnieją stabilne instytucje społeczne, które zajmują się prawami człowieka, a tym samym nie ma potrzeby udowadniania własnej przynależności. Turcy osmańscy w późnym średniowieczu i wczesnej epoce nowożytnej mieli istotny wpływ na historię Europy, w tym także na historię Chorwacji. Zarówno w podręcznikach, jak w poddanych analizie syntezach historii Chorwacji widoczne są dwie przeciwstawne wizje stosunków turecko-chorwackich, jak zresztą i innych momentów narodowej historii: pierwsza, etnocentryczna, wyolbrzymia własną przeszłość i charakteryzuje się w wielu miejscach nietolerancją w stosunku do innych, szczególnie sąsiadów, druga natomiast jest bardziej nowoczesna, otwarta i wyważona. W artykule wymienione są przykłady, które wizje te potwierdzają.